Tại cuộc hội đàm cấp cao và trong Tuyên bố chung Việt Nam - Hoa Kỳ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Barack Obama đã thống nhất một loạt vấn đề từ hợp tác quốc phòng, an ninh cho đến an ninh hàng hải và đàm phán TPP, ông có bình luận gì về những kết quả này?
TS. Hoàng Anh Tuấn: Qua tuyên bố chung về tầm nhìn Việt Nam – Hoa Kỳ vừa được ký kết có thể thấy, hợp tác Việt Nam – Hoa Kỳ trải dài trên một loạt lĩnh vực từ kinh tế, thương mại đến hợp tác an ninh quốc phòng, TPP, đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải trên Biển Đông. Chúng ta thấy, hợp tác Hoa Kỳ - Việt Nam phát triển rất mạnh. Các vấn đề trên đều là những vấn đề then chốt nhất trong việc thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam - Hoa Kỳ, tạo nền tảng phát triển sâu sắc và tốt hơn trong tương lai.
Ví dụ, hợp tác an ninh quốc phòng là nền tảng để tạo lòng tin lớn hơn giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Đối với TPP, trong cuộc họp báo sau cuộc gặp giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Mỹ Barack Obama, ông Obama đã dành nhiều thời gian để nói về TPP. Điều này cho thấy, Hoa Kỳ rất mong muốn đàm phán TPP kết thúc. Rõ ràng, TPP không chỉ có ý nghĩa về mặt kinh tế, thương mại mà còn có ý nghĩa về mặt chiến lược. Hai bên đều có lợi ích trong việc kết thúc đàm phán này. Những nội dung thỏa thuận được là những nội dung quan trọng, tạo nền tảng để quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ phát triển tốt hơn.
Trong Tuyên bố chung, Hoa Kỳ hoan nghênh những nỗ lực hiện nay của Việt Nam trong việc hài hòa hóa luật với Hiến pháp 2013 và các cam kết quốc tế mà Việt Nam thực hiện nhằm phát triển toàn diện đất nước, quan điểm này của Hoa Kỳ nói lên điều gì, thưa ông?
TS. Hoàng Anh Tuấn: Trước hết, Hoa Kỳ theo dõi rất kỹ về diễn biến trong nội trị của Việt Nam đặc biệt về việc chúng ta đã thông qua hiến pháp sửa đổi. Như chúng ta đã biết, Hiến pháp là một văn bản pháp luật quan trọng nhất và pháp luật ghi trong Hiến pháp là nền tảng định hướng các bộ luật còn lại. Hoa Kỳ đã thấy chúng ta nỗ lực rất nhiều trong việc sửa đổi Hiến pháp. Sau khi sửa đổi Hiến pháp, Hoa Kỳ nhận thấy, muốn hội nhập tốt thì trước tiên phải có nền tảng về pháp luật. Hoa Kỳ cũng mong muốn Việt Nam cần có những bộ luật làm sao hài hòa với Hiến pháp đã được thông qua.
Ông có bình luận gì về việc hai nhà lãnh đạo đều thống nhất quan điểm giải quyết quyết xung đột về biển đảo thông qua con đường hòa bình và phải tuân thủ quy tắc và luật pháp quốc tế?
TS. Hoàng Anh Tuấn: Trong những năm vừa qua, giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã có nhiều tuyên bố, phát biểu về việc đảm bảo hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực Biển Đông. Tuyên bố chung về tầm nhìn Việt Nam – Hoa Kỳ lần này có điểm khác vì đây là văn bản được ký bởi hai nhà lãnh đạo cao nhất của Việt Nam và Hoa Kỳ.
Thứ hai, vấn đề an ninh, an toàn hàng hải Biển Đông không chỉ là vấn đề liên quan đến lợi ích của Việt Nam, Hoa Kỳ mà đây là vấn đề an ninh khu vực, an ninh toàn cầu và trách nhiệm của tất cả các nước và các nước liên quan phải đảm bảo an toàn, ổn định tại đây.
Mặt khác, muốn giải quyết tranh chấp ở Biển Đông bằng biện pháp hòa bình, muốn duy trì hòa bình, ổn định ở đây không có cách nào khác là phải dùng luật pháp quốc tế. Đây là nền tảng, cách tiếp cận, xử lý trong việc đem lại hòa bình, ổn định trong khu vực này, đáp ứng lợi ích, mong muốn của nhân dân Việt Nam, Hoa Kỳ và của các nước liên quan.
Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi!