Nhìn lại lịch sử phát triển của điện ảnh Việt Nam suốt 60 năm qua tính từ thời điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh thành lập ngành (15/3/1953), có thể nói chưa bao giờ bầu không khí điện ảnh Việt Nam lại có phần trầm buồn như hai thập kỷ gần đây.
Trước đây, chỉ tính riêng số lượng phim truyện nhựa được coi là “Vua điện ảnh”, cả nước sản xuất từ 15 – 20 bộ phim/năm thì hiện nay giảm dưới 10 bộ phim. Các rạp chiếu phim hai miền Bắc - Nam tràn ngập những tác phẩm của điện ảnh Hàn Quốc, điện ảnh Mỹ và trong số này có rất nhiều bộ phim đoạt giải Oscar được trình chiếu cùng thời điểm thậm chí là trước thời điểm với thế giới. Một thập kỷ qua cũng chứng kiến sự bùng nổ của các hãng phim tư nhân.
Vậy điện ảnh Việt Nam đã gặp khó khăn gì? Và vì sao có phần đi xuống như vậy? Cuộc trao đổi giữa Biên tập viên Kiều Trinh – Đài THVN và Tiến sỹ Ngô Phương Lan - Cục trưởng Cục Điện ảnh Việt Nam, sẽ phân tích sâu hơn về vấn đề này.
Điện ảnh nước ta từng có một thời kì hoàng kim và bây giờ khẩu hiệu là xây dựng một nền điện ảnh Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Vậy chúng ta sẽ đi theo hướng nào để có thể tháo gỡ khó khăn và thách thức bấy lâu?
- Thực ra rất khó và cũng không nên rập khuôn một mô hình của một quốc gia nào khác. Chúng ta phải tìm con đường của chúng ta có nghĩa là tiếp thu những mặt tích cực, những mặt phù hợp với hoàn cảnh, với hướng đi của điện ảnh Việt Nam.
Theo tôi, về mục tiêu cần phát triển một nền điện ảnh hài hoà cân đối giữa các dòng phim. Bên cạnh dòng phim truyền thống cách mạng, phim về lịch sử văn hoá, phim về nhân vật tích cực xây cuộc sống mới thì chúng ta sẽ phát triển dòng phim nghệ thuật đi vào tìm tòi, sáng tạo trong ngôn ngữ thể hiện và phát hiện, phát triển các bộ phim có giá trị giải trí lành mạnh.
Về lộ trình, Cục Điện ảnh hoàn thiện hai văn bản theo tôi rất quan trọng trong việc định hướng hướng đi trong ngành. Đó là thông tư hướng dẫn việc đấu thầu và đặt hàng các tác phẩm điện ảnh có nguồn ngân sách sản xuất từ Nhà nước và Đề án quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh.
Trong thông tư, tất cả các dự án làm phim các tác phẩm điện ảnh về đề tài truyền thống, anh hùng, chiến tranh cách mạng, những tác phẩm có giá trị nhân văn cao… sẽ được Nhà nước đầu tư. Trong quỹ hỗ trợ điện ảnh, đầu tư của Nhà nước sẽ dành cho những dự án làm phim độc lập, những dự án làm phim nhỏ nhưng đi vào tìm tòi phát triển ngôn ngữ điện ảnh, những dự án phim đầu tay để khuyến khích các tài năng và cũng sẽ thưởng cho những tác phẩm có hiệu quả cao, có giá trị xã hộị.
Trong khoảng 10 – 15 năm trở lại đây, chúng ta sẽ thấy sự bùng nổ của các hãng phim tư nhân. Nhìn nhận một cách khách quan thì nhiều bộ phim tư nhân chất lượng còn kém. Tuy nhiên, gần đây họ có xu hướng đầu tư cho các tác phẩm có chất lượng như Cánh đồng bất tận, Thiên mệnh anh hùng… và gây những cơn sốt làm ấm bầu không khí điện ảnh ở các rạp chiếu bóng. Vậy ngành sẽ có cơ chế nào để khuyến khích sự tham gia của họ?
- Trong cách nghĩ của chúng tôi thì không nên có sự phân biệt nào giữa điện ảnh Nhà nước và điên ảnh tư nhân khi chúng ta đổi mới. Đặc biệt, trong quá trình hội nhập, chúng ta chỉ tính chung một nền điện ảnh đó là nền điện ảnh dân tộc - điện ảnh Việt Nam. Không có sự phân biệt về các tác phẩm trong các cuộc thi, liên hoan phim hay các cuộc thi của Hội điện ảnh. Những tác phẩm có giá trị cao về nội dung, nghệ thuật được trao giải và cũng đã có khá nhiều phim tư nhân được giải thưởng cao.
Trong Thông tư cũng là lần đầu tiên sẽ không có sự phân biệt trong đầu tư của Nhà nước đối với các hãng phim tư nhân và phim Nhà nước. Có nghĩa là các dự án làm phim có thể đến từ hãng phim Nhà nước hay đến từ hãng phim tư nhân nhưng chất lượng của dự án làm phim đó tốt và khả thi thì được Nhà nước đầu tư. Đây là sự khuyến khích và là cách đi đúng hướng để Nhà nước có thể định hướng được với sự phát triển của điện ảnh.
Xin cảm ơn bà về cuộc trao đổi!
Quý khán giả có thể xem lại nội dung “Chất lượng phim Việt Nam” trong chương trình Thời sự 19 ngày 7/3 tại đây.