Trong nhiều thập kỷ, Nữ hoàng Elizabeth II là một nhân vật của niềm tự hào dân tộc, một biểu tượng của sự ổn định và liên tục, người được kính trọng trên toàn thế giới. Là một người vợ, người mẹ, người bà và bà cố tận tụy, bà đã thể hiện một cam kết bền bỉ đối với đất nước và Khối thịnh vượng chung trong suốt thời kỳ trị vì kỷ lục của mình.
Từ khi trở thành Nữ hoàng khi mới 25 tuổi, Elizabeth đã trở thành quốc vương trị vì lâu nhất của Vương quốc Anh và là nguyên thủ quốc gia không ai sánh bằng trên trường thế giới.
Với phong thái trầm lặng, kiềm chế của mình, bà đã hướng dẫn gia đình cô và Vương quốc Anh vượt qua một giai đoạn xã hội thay đổi bất thường.
Tận tâm để giữ cho thể chế phù hợp, Nữ hoàng đã thể hiện một khả năng thích ứng mà nhiều người sẽ tin tưởng vào việc đảm bảo tương lai của chế độ quân chủ.
Những năm đầu của cô bé Lilibet
ông chúa Elizabeth vẫy tay từ một chiếc xe ngựa vào năm 1928.
Elizabeth Alexandra Mary sinh ngày 21 tháng 4 năm 1926. Đối với gia đình và những người bạn thân nhất của mình, cô được gọi là Lilibet. Cô được học tại nhà và có một tuổi thơ hạnh phúc và lớn lên gắn bó với cô em gái Margaret.
Nhưng cuộc sống của họ đã thay đổi đáng kể vào năm 1936 khi chú của họ là Edward VIII thoái vị và cha của họ, Công tước xứ York, trở thành Vua George VI. Quá trình "học việc" của Elizabeth cho một cuộc đời thi hành công vụ đã bắt đầu.
Trong một bộ phim tài liệu vào năm 1992, Nữ hoàng nói: "Tôi nghĩ rằng đào tạo là câu trả lời cho rất nhiều điều tuyệt vời. Bạn có thể làm được rất nhiều điều nếu bạn được đào tạo đúng cách và tôi hy vọng mình đã được như vậy".
Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, các công chúa, giống như hàng ngàn đứa trẻ khác, đã được sơ tán khỏi London. Tại Lâu đài Windsor, Elizabeth thực hiện buổi phát thanh đầu tiên của mình.
Năm 18 tuổi, cô thực hiện nghĩa vụ quốc gia, gia nhập Quân đoàn Vận tải Phụ trợ. Chuyến công du nước ngoài đầu tiên của Elizabeth là đến Nam Phi vào năm 1947 cùng với cha mẹ.
Trong chuyến đi đó, Elizabeth đã tổ chức sinh nhật lần thứ 21 của mình ở Cape Town và thực hiện một trong những bài phát biểu nổi tiếng nhất của mình, nơi cô khẳng định cam kết trọn đời của mình.
"Cả cuộc đời của tôi, dù dài hay ngắn, sẽ được cống hiến cho việc phục vụ bạn và sự phục vụ của gia đình hoàng gia vĩ đại của chúng ta - nơi mà tất cả chúng ta đều thuộc về" - cô nói.
Kết hôn với Hoàng tử Philip
Công chúa Elizabeth và Philip Mountbatten khi tuyên bố đính hôn vào năm 1947.
Trong suốt cuộc chiến, Công chúa Elizabeth giữ liên lạc với Hoàng thân Philip của Hy Lạp và Đan Mạch bằng cách viết thư. Không phải ai cũng ấn tượng về việc họ trở nên thân thiết như thế nào và một số người trong hoàng gia có ý kiến khác về kiểu đàn ông mà công chúa nên kết hôn.
Nhưng vào năm 1947, lễ đính hôn của họ được công bố. Đám cưới của họ vào cuối năm đó là dịp lễ trọng đại đầu tiên của nhà nước kể từ khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc và được Winston Churchill mô tả là "một tia sáng màu sắc" sau những khó khăn và khắc khổ của cuộc xung đột.
Khi trở thành Công tước và Nữ công tước xứ Edinburgh, họ sớm ổn định cuộc sống hôn nhân với sự ra đời của hai con - Thái tử Charles và Công chúa Anne. Tuy nhiên, cả hai kết hôn chưa đầy năm năm thì cuộc đời của họ đã có bước ngoặt lớn và thay đổi mãi mãi.
Năm 1952, khi vợ chồng Elizabeth đang ở Kenya trong chuyến công du của hoàng gia, Vua George VI qua đời. Elizabeth, khi đó 25 tuổi, trở thành Nữ hoàng.
Lễ đăng quang của bà vào ngày 2 tháng 6 năm 1953 là lần đầu tiên được truyền hình trên truyền hình. Bất chấp việc tổ chức lễ kỷ niệm rộng rãi, vị quốc vương trẻ tuổi vẫn phải thể hiện rằng cô xứng đáng với công việc và có thể đảm nhận tất cả các trách nhiệm đi kèm với nó.
Nhà sử học Kate Williams cho biết: "Ban đầu Winston Churchill rất không chắc chắn về cô. Ông ấy nói cô ấy còn quá trẻ, cô ấy chỉ là một đứa trẻ, và ông ấy không phải là người duy nhất nghĩ như vậy. Cô ấy phải chứng tỏ bản thân mình trước các quan đại thần, với các triều thần, với người dân".
Và Elizabeth đã vượt qua bất kỳ quốc vương Anh nào khác trong suốt thời gian trị vì của mình.
Trong hơn bảy thập kỷ, Elizabeth đã trở thành một sự hiện diện thường xuyên trong mọi khía cạnh của đời sống quốc gia - thông điệp Giáng sinh hàng năm của bà, đặt vòng hoa tại cenotaph vào Chủ nhật tưởng nhớ, tiến hành khai mạc quốc hội của bang... Khuôn mặt của bà được khắc trên từng đồng tiền, từng tờ tiền, từng con tem.
Phía sau hậu trường, Nữ hoàng không ngừng làm việc để thực hiện các nhiệm vụ hiến định của mình, xử lý các hộp màu đỏ đầy giấy tờ chính thức mỗi ngày và tiếp đón các khán giả hàng tuần với các thủ tướng của mình. Cựu thủ tướng Tony Blair nhớ mãi những cuộc gặp đó.
Nữ hoàng với Thủ tướng Tony Blair, kỷ niệm sự khởi đầu của thiên niên kỷ mới.
"Bạn có thể nói bất cứ điều gì bạn muốn với cô ấy, với sự tự tin hoàn toàn" - ông nói - "Vì vậy, nếu bạn có bất kỳ câu hỏi thực sự khó nào, bạn có thể thảo luận với cô ấy, có lẽ nhiều hơn bất kỳ ai khác trên toàn thế giới".
Chính sách ngoại giao thầm lặng của Nữ hoàng
Vợ chồng nữ hoàng tại Vanj lý trường thành.
Cũng như việc di chuyển khắp Vương quốc Anh, Nữ hoàng thường xuyên thực hiện các chuyến công du nước ngoài của hoàng gia. Bà đã đi và gặp gỡ nhiều nhân vật chính trị và tôn giáo trên thế giới hơn bất kỳ nhà lãnh đạo quốc tế nào khác trong thế kỷ 20. Bà cũng đã tiếp đón hàng chục nhà lãnh đạo thế giới tại Cung điện Buckingham và Lâu đài Windsor cho các chuyến thăm cấp nhà nước, một số khách gây tranh cãi nhiều hơn những khách khác.
Chào mừng Nelson Mandela thăm cấp nhà nước tới Vương quốc Anh năm 1996.
Hội nghị thượng đỉnh G7 ở Cornwall vào năm 2021 chỉ là một dịp để có thể thấy rõ các nhà lãnh đạo khác đã kính trọng nữ hoàng đến mức nào - mặc dù bà đã phải bỏ lỡ một hội nghị về khí hậu của Liên hợp quốc được tổ chức tại Glasgow vào tháng 11 năm ngoái khi các bác sĩ nói rằng bà nên nghỉ ngơi.
Nhận được tôn trọng lớn vì nhiều thập kỷ phục vụ công chúng và kinh nghiệm của mình, nữ hoàng trở nên nổi tiếng với hình thức ngoại giao trầm lặng đặc biệt. Đây thường là điều cần thiết để duy trì các mối quan hệ đối tác quan trọng của Anh ở nước ngoài.
Nữ hoàng có một sức hút nhẹ nhàng, một phong cách lãnh đạo và khả năng luôn đặt những câu hỏi đúng đắn để khuyến khích người khác trò chuyện và cảm thấy được lắng nghe.
Với tư cách là người đứng đầu Khối thịnh vượng chung, có 54 quốc gia thành viên vào cuối thời kỳ trị vì của bà và là nguyên thủ quốc gia của 14 vương quốc, hàng trăm triệu người đã coi bà như một nhà lãnh đạo.
Cựu tổng thư ký của Khối thịnh vượng chung, Sir Sonny Ramphal, nói: "Bà ấy quan tâm rất nhiều đến thể chế này không chỉ với tư cách là một tổ chức của Anh, mà còn là một tổ chức có lợi cho các quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung và trên thế giới".
Tại mọi cuộc họp chính phủ của những người đứng đầu Khối thịnh vượng chung (CHOGM) mà bà tham dự, Nữ hoàng Elizabeth sẽ dành thời gian gặp gỡ mọi nhà lãnh đạo; bà tin rằng bất kể đất nước rộng lớn hay hùng mạnh, mọi nhà lãnh đạo đều bình đẳng tại CHOGM. Đó là một sân chơi bình đẳng, không giống như nhiều hiệp hội toàn cầu khác.
Biểu tượng của sự hòa giải
Đối với nhiều người, nữ hoàng còn là một hình tượng của sự hòa giải.
Chuyến thăm lịch sử của cô đến Cộng hòa Ireland vào tháng 5 năm 2011 là một bước đột phá. Đây là chuyến thăm đầu tiên của một quốc vương Anh sau 100 năm và được coi là một cử chỉ mang tính biểu tượng sâu sắc, chính thức hóa việc bình thường hóa quan hệ giữa Ireland và Vương quốc Anh sau khi thỏa thuận Thứ Sáu Tuần Thánh được ký kết.
Bà cũng là quốc vương Anh đầu tiên đến thăm Trung Quốc và Ả Rập Xê Út, là người đầu tiên đặt chân đến một nhà thờ Hồi giáo, và là người đầu tiên gặp Giáo hoàng tại Vatican.
Bên cạnh những yêu cầu của việc trở thành quốc vương, nữ hoàng Elizabeth cũng rất tận tâm với gia đình của mình. Bà đã nuôi nấng 4 người con, Thái tử Charles, Công chúa Anne, Hoàng tử Andrew và Hoàng tử Edward, và có thêm 8 người cháu và 12 người chắt.
Vợ chồng nữ hoàng với bốn đứa con ở Windsor năm 1968.
Cho đến khi qua đời vào năm 2021, Hoàng thân Philip phần lớn được coi là người đứng đầu gia đình và là nhân vật luôn ủng hộ nữ hoàng. "Sức mạnh" của bà - nữ hoàng đã từng mô tả về chồng mình như thế.
Mary Francis, trợ lý thư ký riêng của bà trong những năm 1990, nói với Sky News rằng Hoàng thân Philip luôn giúp đỡ bà trong chương trình phát sóng Giáng sinh.
"Công tước có lẽ là người quan trọng nhất mà bà đã hỏi ý kiến về văn bản và ngôn ngữ. Sự ủng hộ của ông ấy theo những cách đó, trước khi quốc hội khai mạc nhà nước, rất quan trọng".
Trong bài phát biểu đánh dấu kỷ niệm ngày cưới vàng son của họ vào năm 1997, Hoàng thân Philip nói: "Bài học chính mà chúng tôi học được là lòng khoan dung là một trong những yếu tố thiết yếu của bất kỳ cuộc hôn nhân hạnh phúc nào".
"Nó có thể không quá quan trọng khi mọi thứ đang diễn ra tốt đẹp, nhưng nó cực kỳ quan trọng khi mọi thứ trở nên khó khăn".
"Bạn có thể hiểu từ tôi rằng Nữ hoàng có phẩm chất khoan dung dồi dào".
Tình cảm và tình yêu của nữ hoàng dành cho chồng được thể hiện khi cô thông báo về cái chết của "người chồng yêu dấu" vào tháng 4/2021. Trước đám tang của hoàng thân, nữ hoàng đã tung ra một bức ảnh chụp họ ăn mặc giản dị đang tận hưởng khoảng thời gian riêng tư ở Scotland, tránh xa ánh đèn sân khấu đã chiếu vào họ trong suốt cuộc sống hôn nhân.
Cảnh tượng Nữ hoàng ngồi một mình trong lễ tang, do các hạn chế của COVID, là một hình ảnh đặc biệt sâu sắc để đánh dấu sự kết thúc của một trong những mối quan hệ đối tác lâu dài nhất thế giới.
Nữ hoàng đơn độc trong tang lễ của Hoàng thân Philip.
Các vấn đề của gia đình, những quyết định khó khăn
Một số thời điểm thách thức công khai nhất đối với Nữ hoàng Elizabeth II là do các vấn đề trong gia đình của bà. Đầu thời kỳ trị vì, bà phải đưa ra quyết định khó khăn là không đồng ý cho em gái là Công chúa Margaret kết hôn với người đã ly hôn Peter Townsend.
Đó là những năm 1990 - năm được nhiều người coi là là khó khăn nhất của bà khi bà chứng kiến các con mình ly hôn và một vụ hỏa hoạn xảy ra tại lâu đài Windsor. Nó dẫn đến một trong những bài phát biểu nổi tiếng nhất trong triều đại của bà.
Thái tử Charles và Diana ly hôn năm 1996.
"Năm 1992 không phải là năm mà tôi sẽ nhìn với niềm vui thích. Theo lời của những phóng viên thông cảm hơn của tôi, nó hóa ra là một năm khủng khiếp" - bà nói.
Phản ứng của bà về cái chết của Công nương Diana vào năm 1997 đã bị chỉ trích rất nhiều. Nữ hoàng ban đầu ở lại Scotland, giữ các cháu trai của bà là Hoàng tử William và Hoàng tử Harry tránh xa London. Cuối cùng, bà quay trở lại Cung điện Buckingham, nơi bà thực hiện một chương trình truyền hình chưa từng có ca ngợi Diana.
"Megxit" và các vụ bê bối khác
Gần đây, danh tiếng của Hoàng gia càng bị thách thức bởi những câu hỏi về tình bạn của Hoàng tử Andrew với kẻ ấu dâm bị kết án Jeffrey Epstein, và sự chia rẽ công khai giữa Công tước và Nữ công tước xứ Sussex và phần còn lại của Windsors.
'Megxit' đánh dấu khoảng thời gian khó khăn của Hoàng gia
Harry và Meghan từ bỏ tư cách hoàng gia cao cấp vào đầu năm 2020. Trong một cuộc phỏng vấn sau đó với Oprah Winfrey, họ tuyên bố rằng một người hoàng gia giấu tên đã đưa ra lo ngại về màu da của con trai Archie của họ. Meghan cũng cho biết cô đã bị từ chối giúp đỡ bởi những người trong gia đình hoàng gia.
Trong cả hai trường hợp, Nữ hoàng đã chịu trách nhiệm cố gắng xoa dịu cơn bão truyền thông, dẫn đến việc con trai bà là Hoàng tử Andrew rời bỏ các nghĩa vụ hoàng gia và Hoàng tử Harry bị tước bỏ quân hàm.
Khi nói đến các vụ bê bối, có thể thấy nữ hoàng tin chắc rằng danh tiếng của hoàng gia là trên hết, và không có thành viên nào trong gia đình quan trọng hơn.
Nhưng bất chấp điều đó, nữ hoàng là một người mẹ và người bà tận tụy.
Sau cái chết của Hoàng thân Philip, và khi các hạn chế về coronavirus giảm bớt, nữ hoàng đã nhanh chóng quay trở lại nhiệm vụ của mình.
Vào năm 2021, ở tuổi 95, bà không thể tỏ ra nhiệt tình hay tràn đầy năng lượng hơn nữa khi thực hiện các hoạt động giao lưu công khai trên khắp đất nước và một lần nữa đóng vai trò chủ trì cho các tổng thống và các nhà lãnh đạo chính trị.
Nữ hoàng đã kỷ niệm 70 năm lịch sử trên ngai vàng với Năm thánh Bạch kim vào mùa hè năm 2022. Có những lễ kỷ niệm và tiệc đường phố trên khắp đất nước - và công chúng tập trung đông đúc ở trung tâm London để tổ chức các cuộc thi, diễu hành và hòa nhạc.
Nữ hoàng Elizabeth II, một vị nữ hoàng thực sự xuất sắc, đã phục vụ đất nước và Khối thịnh vượng chung của mình cho đến phút cuối cùng.
Chụp ảnh với Cảnh sát Quân sự Hoàng gia vào năm 2007.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!