Sáng tác, biểu diễn, lý luận vốn được xem là kiềng ba chân trong văn học nghệ thuật. Tuy nhiên, nhiều năm vừa qua, trong khi mảng sáng tác và biểu diễn không ngừng phát triển thì lý luận phê bình lại đi theo chiều ngược lại, ngày càng trầm lắng, trống vắng, vừa thiếu vừa yếu, thậm chí ở một số lĩnh vực phải đốt đuốc đi tìm mới thấy nhà lý luận phê bình chuyên nghiệp. Cả nước hiện có hơn 80 tạp chí văn học nghệ thuật của trung ương và các hội địa phương. Nhưng hầu hết các đơn vị này đều trong tình trạng hoạt động cầm chừng thiếu sức sống, hiện không một nhà phê bình nào có thể sống được bằng nghề.
Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội là đơn vị chủ lực đào tạo lý luận phê bình trong 5 năm qua không có một bộ hồ sơ nào dự tuyển. Bài toán cần được giải là đầu ra, môi trường và điều kiện làm việc của các nhà lý luận phê bình.
Thực tế, hơn 80 tạp chí chuyên ngành gần như tác động rất ít đến đời sống văn hoá cộng đồng, tồn tại èo uột, hụt hơi đã đặt ra bài toán cần đổi mới cơ chế thị quản lý và tổ chức hoạt động của các đơn vị này. Nhưng chừng nào các nhà phê bình lý luận chưa thể sống được bằng nghề thì giấc mơ về những tác phẩm văn học đỉnh cao vẫn xa vời, mục tiêu chấn hưng văn hoá vẫn còn nhiều chông gai.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!