...Anh có một sân khấu riêng, cách dàn dựng riêng và khán giả đến với anh cũng theo cách rất riêng.
15 năm một hướng đi riêng
Sân khấu rối nước của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm được đặt tại nhà của anh, trên gác thượng với diện tích khiêm tốn. Những người đến với sân khấu rối nước của anh thường là những khán giả thân thuộc, những vị khách nước ngoài thích du lịch phượt, thích khám phá tận cùng nghệ thuật rối nước Việt, từ cách làm con rối, cách điều khiển cho đến việc được trải nghiệm cách sinh hoạt, làm nghệ thuật của một nghệ sĩ múa rối thực thụ.
Sân khấu tại gia của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm
Ngôi nhà của anh tuy nằm khá ngoắt ngoéo trong một con ngõ nhỏ ở phố Khâm Thiên nhưng danh tiếng của anh thì cũng lan truyền khắp con phố, chỉ cần hỏi một chị bán rau ở đầu phố về nghệ sĩ Phan Thanh Liêm lập tức được chỉ dẫn tận tình. Thế nên, sân khấu rối nước mini của anh vẫn luôn nhận được nhiều lượt khách đến thưởng thức. “Một đồn mười, mười đồn trăm, trăm đồn nghìn”, 15 năm duy trì sân khấu rối nước thu nhỏ tại gia, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm đã tạo dựng được một lớp công chúng riêng, trong đó có nhiều người vì mê tài năng của anh mà sau đó trở thành bạn, cứ đến Hà Nội là lại đến nhà anh để xem và tự mình diễn rối nước.
Là người đầu tiên của Việt Nam thực hiện mô hình rối nước thu nhỏ, nhưng nghệ sĩ Phan Thanh Liêm đã có được một chỗ đứng riêng trong hoạt động biểu diễn, kinh doanh nghệ thuật truyền thống. Với đặc trưng là sân khấu nhỏ, có ưu điểm ở sự gọn nhẹ, tiện lợi nên Phan Thanh Liêm có thể mang sân khấu múa rối nước thu nhỏ đi khắp nơi để biểu diễn. Nếu như những nhà hát múa rối đóng trên địa bàn Hà Nội phải cần đến 5 tấn đạo cụ và hơn 10 diễn viên để trình diễn thì Phan Thanh Liêm chỉ cần “một người một ngựa” trình diễn với sân khấu với 100kg đạo cụ. Sự cơ động, tiện lợi ấy giúp anh nhanh chóng đến gần với công chúng theo cách riêng.
Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm tự chế tạo con rối
Anh đến các trường học, các trung tâm trẻ em tàn tật, đến cả những vùng sâu vùng xa, thậm chí là nơi chưa hề có ánh điện. Không chỉ vậy, với sân khấu rối nước thu nhỏ, Phan Thanh Liêm còn được rất nhiều tổ chức trên thế giới mời đi biểu diễn. Những chuyến lưu diễn kéo dài hàng tháng trời ở các nước như Italy, Ba Lan, Canada, Hàn Quốc, Thái Lan, Malaysia... của Phan Thanh Liêm đã góp phần không nhỏ trong việc giới thiệu và quảng bá văn hóa truyền thống Việt Nam với bạn bè thế giới.
Không còn là nghệ sĩ đơn độc
Đầu tháng 9 vừa qua, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm được mời biểu diễn trong chương trình “Khám phá Việt Nam” do Đại sứ quán Việt Nam tại Vương quốc Anh tổ chức nhằm xúc tiến đầu tư thương mại, thúc đẩy hợp tác giáo dục giữa Việt Nam và Anh, quảng bá văn hóa Việt Nam tới bạn bè quốc tế. Từ ngày 11 - 14/9/2015, sân khấu rối nước thu nhỏ của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm phục vụ khán giả Vương quốc Anh 6 suất diễn mỗi ngày tại công viên Potters Field (thủ đô London). Bên cạnh các tích trò truyền thống như Tễu, múa rồng, múa lân, tứ linh, múa phượng… nghệ sĩ Phan Thanh Liêm còn đưa tới người xem tiết mục múa rối nước với chủ đề văn hóa giao thông.
Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm biểu diễn nhiều nước trên thế giới
Hiện Phan Thanh Liêm là thành viên của Trung tâm Bảo tồn, Nghiên cứu và Phát huy Văn hóa dân tộc. Anh là nghệ sĩ múa rối hoạt động độc lập của Việt Nam gặp hái nhiều thành công và có tiếng vang vượt ra cả biên giới Việt Nam.
Vừa qua, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm kỷ niệm 15 năm tạo dựng sân khấu rối nước thu nhỏ. Đến chung vui với anh là những bạn bè thân thích, những nhà nghiên cứu văn hóa dân gian và cả nhiều vị khách quốc tế. Anh nói rằng, “vốn liếng” 15 năm của mình là những người bạn trong và ngoài nước, là những lần biểu diễn cho các em nhỏ để khơi gợi tình yêu nghệ thuật truyền thống cho lớp trẻ.
Nghệ sĩ Phan Thanh Liên sinh ra trong một gia đình 7 đời biểu diễn múa rối nước ở thôn Trạch (Nam Chấn, Nam Trực, Nam Định) - một trong những cái nôi của sân khấu rối nước cổ truyền. Cha anh là nghệ nhân Phan Văn Ngải - tác giả của thủy đình đang được hầu hết các nhà hát, các phường rối nước sử dụng hiện nay (đã được cấp giấy chứng nhận bản quyền vào năm 1989) và là "cha đẻ" của chú Tễu đang được trưng bày tại Bảo tàng Louvre (Pháp).
Phan Thanh Liêm bắt đầu mày mò thiết kế sân khấu rối nước thu nhỏ từ những năm 1990. Đến năm 2000, sân khấu rối nước mini “made in Phan Thanh Liêm” ra đời và đến năm 2001 ra mắt khán giả lần đầu tiên. Sân khấu “mini” này vẫn giữ nguyên được những những yếu tố cơ bản của sân khấu rối nước truyền thống, nhưng gọn nhẹ, cơ động hơn nhiều: toàn bộ thủy đình và bể nước chỉ rộng hơn 1 mét vuông, chứa khoảng 2/3 mét khối nước, con rối cao nhất cũng chỉ 20 phân và chỉ cần 1 người biểu diễn.
Tất cả sân khấu, đạo cụ... có thể tháo lắp dễ dàng trong khoảng vài mươi phút và có thể xếp trong một chiếc hòm con để đèo gọn gàng trên xe máy. Với sân khấu rối nước thu nhỏ này, một mình Phan Thanh Liêm đảm đương mọi công đoạn, từ tạo hình con rối, lắp ráp, hậu đài, điều khiển con rối...