Trùng tu, tôn tạo di tích văn hóa lịch sử là nhu cầu thực tế, khi nhiều công trình phải đối mặt với tình trạng xuống cấp. Nhưng trùng tu, tôn tạo như thế nào để giữ nguyên trạng các giá trị của di tích, không can thiệt thô bạo, không làm méo mó kiến trúc. Vấn đề này đặt ra nhiều năm nay và được đề cập trở đi trở lại sau mỗi cuộc trùng tu di tích không như ý. Mới đây nhất, câu chuyện trùng tu di tích nhưng lại thành sơn mới, thậm chí thay đổi cả chi tiết, đang gây ra sự chú ý.
Việc trùng tu, tôn tạo không đúng cách đã xảy ra ở không ít di tích, nhỏ thì lát nền, thay gạch, lớn thì dỡ mái, thay cột kèo, sơn phết, thậm chí là xây lại thay đổi kiến trúc. Xuất phát từ nhu cầu thực tế trong công tác trùng tư bảo tồn nhưng làm không đúng cách, không có phương pháp khoa học, không có sự tham gia của các chuyên gia bảo tồn di tích dẫn đến việc phá hủy, làm biến dạng kiến trúc nguyên bản của di tích. Điều đáng buồn là lớp màu phôi pha của thời gian không thể tái tạo được, vĩnh viễn mất đi khi bị tác động.
Di tích không dễ hình thành và rất dễ bị mai một, luôn tiềm ẩn nguy cơ biến mất nhanh chóng, chính vì vậy bảo tồn và phát huy di tích vừa là nhiệm vụ cấp thiết vừa mang tính lâu dài, đồng thời đây không phải nhiệm vụ của một cấp, một ngành hay riêng địa phương nào. Sự phối hợp giữa chính quyền, chuyên gia lịch sử, chuyên gia bảo tồn văn hóa và người dân chính là lời giải cho bài toán này.
Di tích là dấu vết còn lại của lịch sử. Lịch sử luôn có giá trị trọn vẹn khi nó được giữ nguyên là chính nó. Chỉ khi di tích được bảo vệ, phát huy đúng cách thì những giá trị tích cực không chỉ phát huy về văn hóa mà còn phát huy thành di sản vô giá.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!