Không tìm ra cái mới
Tại Hội nghị đại biểu những người viết văn trẻ lần thứ 9 - một trong
những sự kiện đáng chú ý được giới văn sỹ quan tâm diễn ra 2 ngày nay,
nhà văn Nguyễn Bình Phương - Trưởng ban Nhà văn trẻ có nhận định, một
trong những vấn đề của văn học trẻ đó là "sự vênh nhau giữa số lượng với
chất lượng, giữa đa dạng với độc đáo".
Nhiều tác phẩm văn học trẻ thời gian gần đây bị đánh giá là thiếu cá tính.
Ông cho rằng, rất nhiều tác giả, tác phẩm xuất hiện rầm rộ, nhưng ít
tác giả, tác phẩm đặc sắc. Không phủ nhận văn trẻ đã đồng hành cùng dân
tộc qua các biến cố lớn, "đã sôi nổi, đã nhiệt tình", nhưng theo Nguyễn
Bình Phương, "đa phần mới chỉ dừng ở đấy".
Trong khi đó, thực tế đang đặt ra vô số vấn đề về kinh tế, đạo đức,
văn hóa, thậm chí là về cả lý tưởng và hơn bao giờ hết xã hội cần những
tác phẩm đề cập một cách ráo riết, đến tận cùng số phận con người, cũng
như cần những cắt nghĩa, những cảnh báo, cần cả khoảng yên bình, sâu
lắng để tâm hồn được tĩnh lại. Vậy mà thật hiếm tác phẩm văn học đủ sức
quyến rũ và độ tin cậy để độc giả có thể bấu víu vào đó.
Nhà phê bình Ngô Hương Giang thẳng thắn: "Trong một năm nay, tôi thấy
dường như văn học không có sự nổi bật về yếu tố cá nhân. Nhiều tác
phẩm viết ra hao hao giống nhau, thiếu sự sáng tạo. Điều này rất khác so
với các tác phẩm tôi đọc trước đây.
Chẳng hạn của nhà văn Nguyễn Xuân Thủy, các yếu tố chất liệu của anh
rất đời thường, như bối cảnh nông thôn hay trong nhà giam… Nhưng ngôn
ngữ của anh vừa pha trộn báo chí vừa pha trộn chất giễu nhại thời đại,
điều đó đem đến cảm giác con người ta cần thức tỉnh". Nhà phê bình Ngô
Hương Giang cho rằng, cái cốt lõi của việc sáng tạo đó là nhà văn trẻ
phải xác định cá tính cũng như quan điểm cá nhân của mình. Mà điều này
trong các tác phẩm hiện nay đang rất thiếu.
Đi nhiều chưa chắc đã viết hay
Lý giải về sự thiếu những yếu tố mới trong các tác phẩm văn học trẻ,
nhà văn trẻ Lê Vũ Trường Giang nhận định một phần là do sự thiếu đi,
thiếu trải nghiệm của một bộ phận những cây bút trẻ hiện nay. Anh viện
dẫn, "thi sỹ giang hồ" Nguyễn Bính dành hầu hết tuổi trẻ của mình để đi.
Ông phiêu du góc bể chân trời để phục vụ cho việc viết.
Còn nhà văn "Trăm năm cô đơn" Gabriel J.G Márquez cũng dành rất nhiều
thời gian chuẩn bị cho nghiệp viết của mình qua hành trình di chuyển
giữa hai châu lục Âu - Mỹ và cả Mỹ La-tinh. Lê Vũ Trường Giang cho rằng,
nếu ngồi một chỗ chẳng khác nào giống như những biến thể "văn nghệ
salon".
Nếu không chịu trau dồi tri thức, nhà văn sẽ trở thành con ếch trong
cái giếng của chính mình. Trường Giang cho biết, khi mà sự hoang hóa con
chữ đến rất nhanh, nếu không đọc, không tìm tòi thì nhà văn rất dễ lặp
lại chính mình.
Nhà văn trẻ Nhật Phi, người giành giải Nhất cuộc thi "Văn học tuổi
20" lại bày tỏ quan điểm khác. Tác giả của "Người ngủ thuê" nhận định:
"Tôi cho rằng khi xã hội bị cào bằng, tính địa phương hóa bị tẩy trắng
thì ở một mức độ nào đó, đi đến đâu cũng vậy thôi. Như Franz Kafka, cả
đời ông là một công chức quanh quẩn bên chiếc bàn làm việc, luôn bức bối
vì ít thời gian để viết.
Nhưng bằng suy nghiệm, bằng trải nghiệm thời thơ ấu và bằng trí tưởng
tượng, ông vẫn trở thành một đại tác gia". Nhật Phi cho hay, "hành
trình lớn nhất của nhà văn đó là hành trình đi ra khỏi cái tôi", chứ
không phải là hành trình địa lý. Cái quan trọng nhất tôi cho rằng, các
nhà văn phải "mở được cái đầu của mình".
Đồng tình với quan điểm này, nhà văn Nguyễn Xuân Thủy bày tỏ: "Tôi
tin rằng mỗi người có một cách nhập cuộc của riêng mình. Không phải ta
cứ đi nhiều, cứ lăn xả vào đời sống là ra được tác phẩm tốt. Có những
người, có những "tạng" viết như Nguyễn Văn Học, phải đi mới phải viết
nhưng những người như Đinh Phương, Nhật Phi… có cách sáng tạo của riêng
mình dù chẳng cần đi đâu cả. Mỗi nhà văn đều có một sự thu nhận của
mình, có cách xử lý hiện thực của mình và họ biết mình cần gì ở hiện
thực ấy".
Quý vị độc giả có thể xem thêm các thông tin và tương tác với các chương trình giải trí của VTV qua Fanpage VTV Giải trí của Đài Truyền hình Việt Nam.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!