Khi những cánh hoa đào, hoa mận nở khắp núi rừng Tây Bắc, khắp các bản làng rộn rã tiếng khèn cũng là lúc đồng bào H'Mông tưng bừng đón Tết cổ truyền.
Đến xã Pà Cò, huyện Mai Châu (Hòa Bình) đúng vào dịp Tết cổ truyền, du khách sẽ được chiêm ngưỡng khung cảnh thiên nhiên nên thơ cùng nhiều nét đẹp văn hóa của đồng bào người H’Mông nơi đây.
Theo quan niệm của người H’Mông, một năm không có tháng thiếu và không có năm nhuận. Mỗi tháng có 30 ngày đều đặn và ngày thứ 361 trong năm sẽ là ngày 1 Tết. Như vậy, trước Tết Nguyên đán một tháng, các bản người H’Mông đã nhộn nhịp không khí mừng năm mới. Từ nhiều tháng trước, người H'Mông đã dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị những món ăn ngon nhất, tinh túy nhất để dâng lên tổ tiên và mời khách.
Trong những ngày Tết, gia đình nào cũng đốt củi, giữ bếp đỏ lửa liên tục, vừa giữ ấm, vừa xua đuổi tà ma và cầu mong bình an, may mắn. Tết cổ truyền của người H'Mông có nhiều nét độc đáo. Không chỉ có con người khoác lên mình những bộ quần áo mới tinh tươm, mà các đồ vật trong nhà cũng được “mặc áo mới” để đón Tết. Đồ vật trong nhà như cuốc, thuổng, dao, rựa… được dán giấy để xua đuổi tà ma và cầu mong sự may mắn, tốt lành.
Ẩm thực ngày Tết của người H’Mông cũng có nhiều điều thú vị. Bánh dày là một trong những món ăn không thể thiếu trong ngày Tết của người H’Mông. Mâm cỗ cúng của người H'Mông thường bày nhiều chiếc bánh dày to. Theo quan niệm của người H'Mông, bánh dày tròn tượng trưng cho Mặt trăng, Mặt trời, đây cũng là món ăn chính trong suốt tháng Tết của người H'Mông.
Bánh dày được làm bằng gạo nếp nương. Sau khi đồ chín, xôi vẫn còn nóng được đưa vào máng gỗ rồi dùng chày giã nhuyễn, sau đó lấy lòng đỏ trứng gà quết lên bề mặt. Bánh dày thể hiện sự công phu của những con người quanh năm gắn bó với ruộng nương, gói ghém những ước vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Dịp Tết, nhà nào cũng cố gắng gói thật nhiều bánh, vừa để gia đình ăn, vừa để tiếp khách và biếu họ hàng.
Ngày Tết cũng là dịp những người phụ nữ H’Mông trổ tài nấu rượu, làm bánh ngô. Hương thơm của ngô kết hợp với một loại men đặc trưng cùng bí quyết nấu rượu ngô từ nhiều đời nay của người H’Mông đã làm ra những chén rượu có hương vị thơm ngon, đậm đà. Những tiệc rượu ngô có thể kéo dài cả ngày bên bếp lửa ấm cúng.
Một đặc trưng khác trong Tết của người H’Mông là tính cộng đồng. Trong những ngày Tết, bên cạnh nghi lễ tín ngưỡng, các chàng trai, cô gái H'Mông còn náo nức tham gia nhiều trò chơi dân gian như ném pao, bắn nỏ, kéo co, múa khèn… Những trò chơi trong dịp Tết cổ truyền của người H'Mông là truyền thống của đồng bào, họ tự tổ chức và tham gia rất sôi nổi, thoải mái, không có tính ganh đua; tiếng cười, tiếng nói rộn vang khắp núi rừng.
Từ thành phố Hòa Bình, đi dọc Quốc lộ 6 về hướng Sơn La, rồi rẽ phải đi Hang Kia - Pà Cò sẽ thấy những mái nhà của đồng bào H'Mông thấp thoáng trên những triền đồi, sườn núi, thung lũng đẹp như tranh. Những năm gần đây, được sự quan tâm của các cấp chính quyền, kinh tế - xã hội của xã Pà Cò đã có bước khởi sắc. Bà con tập trung trồng ngô, trồng chè, nuôi lợn, gà phát triển sản xuất, đời sống nhân dân ngày càng ấm no, sung túc.
Hàng năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hòa Bình đều tổ chức ngày hội Tết H'Mông, nơi đồng bào được vui chơi thể thao, giao lưu văn hóa văn nghệ nhân dịp Tết đến, Xuân về. Tới Hang Kia - Pà Cò vào dịp Tết của người H'Mông, du khách sẽ cảm nhận được sự nồng hậu, chân chất của con người nơi đây và thêm trân trọng những giá trị văn hóa, tinh thần của dân tộc H'Mông vẫn đang từng ngày được bảo tồn, phát huy.
Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam TV Online.