Không gian, hành lang thoát lũ được xác định bao gồm khu vực lòng sông và bãi sông nằm giữa hai đê. Đây là vùng đặc biệt quan trọng để chứa lũ và thoát lũ cho sông khi xuất hiện lũ lớn, góp phần bảo vệ an toàn cho hệ thống đê điều. Những năm qua, những con sông lớn ở khu vực phía Bắc như sông Hồng, sông Lô tuy không xảy ra lũ lớn, nhưng trách nhiệm phòng chống thiên tai vẫn luôn phải được thực hiện thường xuyên liên tục.
Tuy nhiên, những hình ảnh nhóm phóng viên VTV ghi nhận gần đây cho thấy, tình trạng bến bãi vi phạm lấn chiếm lòng sông, bãi sông trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ lại đang ở mức báo động, khi kết quả kiểm tra của các cơ quan chức năng trên địa bàn cho thấy cứ đụng đâu là phát hiện sai đấy. Cá biệt có nhiều vị trí lấn sông, tập kết cát sỏi trái phép với quy mô lớn.
Cột mốc để đánh dấu không gian hành lang thoát lũ cũng giống như một lời khẳng định, mọi hoạt động trong khu vực phải tuân thủ quy định của Luật Đê điều. Cột mốc có ý nghĩa như vậy nhưng các bến bãi trái phép có quan tâm hay không lại là một câu chuyện khác.
Nhìn từ trên cao, một bãi tập kết cát trên địa bàn huyện Đoan Hùng không khác nào ngọn núi với độ cao lên đến hơn 10m mọc ngay sát lòng sông - một khu vực vốn dĩ là không gian dành để thoát lũ, chứa lũ sông Lô, nếu trong trường hợp xảy ra thiên tai. Dù tồn tại trái phép, vi phạm quy định luật đê điều nhưng hoạt động mua bán tiêu thụ cát tại đây vẫn diễn ra nhộn nhịp với cảnh tượng trên bến dưới thuyền.
Lòng sông bị tụt xuống do khai thác cát bao nhiêu thì các bến bãi lấn chiếm lại tiến sát ra đến đó. Như ở một vị trí thuộc địa bàn xã Vụ Quang, huyện Đoan Hùng, doanh nghiệp chỉ được cấp phép trong khoảng diện tích 18.000 m2 nhưng thực tế đến nay, khu vực bến bãi đã được lấn ra gấp đôi. Để gia tăng diện tích, doanh nghiệp đổ bê tông kiên cố, xây tường bao để lấn thẳng xuống sông Lô.
Cũng với chiêu thức tương tự, tại một vị trí khác thuộc địa bàn xã Sóc Đăng, một doanh nghiệp khác cũng tự ý đổ bê tông lấn ra sông để mở rộng diện tích bến cảng.
Dọc 2 bờ sông Lô và sông Chảy thuộc địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ hiện đang có 33 vị trí hoạt động bến thủy nội địa và bãi tập kết vật liệu xây dựng. Kết quả đợt kiểm tra hồi đầu tháng 7 của UBND huyện Đoan Hùng cho thấy toàn bộ các vị trí này đều tồn tại vi phạm. Phần lớn các địa điểm đã hết hạn giấy phép hoặc hoạt động chui.
Một đặc điểm chung là tất các bến bãi này đều vi phạm Luật Đê điều, khi thực tế đều lấn chiếm lòng sông, bãi sông với diện tích lớn hơn gấp nhiều lần so với diện tích được giao, sử dụng hợp pháp.
Nghiên cứu của Viện Khoa học Thủy lợi đã chỉ ra, những vị trí tập kết vật liệu xây dựng với quy mô lớn đã chiếm hầu hết không gian thoát nước trên bãi sông dẫn đến việc cản trở dòng chảy, sẽ đe doạ trực tiếp đến an toàn hệ thống đê điều.
Tuy nhiên, vấn đề này lại đang bị bỏ qua, nhất là trong bối cảnh hiện nay, các dòng sông đang thiếu nước nên đã khiến nhiều người chủ quan nghĩ rằng sẽ không còn nguy cơ có lũ nữa. Trong khi thực tế thì thiên tai xảy ra vốn chẳng bao giờ báo trước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!