"Cháu ơi, có 5.000 không cho bác xin bác mua tờ báo, bác vừa đi tập thể dục về bị thiếu mất mấy nghìn" – trước mặt tôi là 1 ông lão mướt mải mồ hơi, vẻ mặt thành khẩn tế nhị nhờ trợ giúp. "Bác đợi cháu tí" – tôi đáp và rút trong ví ra 5.000 đồng biếu ông.
Người bạn ngồi sau xe hỏi: "Tại sao anh lại làm như vậy?" – "Vì anh lựa chọn tin" - Chọn tin rằng mình vừa làm được một việc nhỏ giúp đỡ người khác mà không cần quan tâm đến phần còn lại của câu chuyện.
Thú thực đó là hành động dựa trên bản năng sử dụng lối tắt để phán xét mọi thứ (tuổi tác ông cụ, vẻ mặt thành khẩn...).
Vả lại, một cái chìa tay lúc người khác khẩn khoản không làm tôi phải băn khoăn, vả lại, thứ tôi cho đi quá bé nhỏ để phải đặt lên bàn cân mà toan tính.
Mặt khác, tôi cũng hiểu được tâm lý người bạn của mình, bởi trong xã hội ngày nay, những chuyện lừa lọc nhau xảy ra như cơm bữa. Và không phải lúc nào, việc lựa chọn tin cũng mang về tâm trạng an yên của người trao đi lòng tin.
Trong thời đại mà người người nhà nhà đều theo làn sóng "đột biến" thì ngoài hoa lan, lòng tốt cũng không ngoại lệ. Mà cùng với sự góp sức của công nghệ truyền thông ngày càng phát triển, thì kể cả đang ở trong nơi tưởng như an toàn nhất là ngôi nhà của mình, chúng ta cũng có thể bị lừa.
Mở bất cứ trang mạng xã hội nào, chúng ta cũng dễ dàng bắt gặp dạng quảng cáo "Bà con, ai đang gặp vấn đề về… gọi ngay cho tôi… tôi cam kết chữa khỏi 100%"… - Câu nói xuất hiện nhan nhản tới ám ảnh trên các phương tiện truyền thông thời gian qua đã trở thành một trào lưu mới mà những "lang băm", những kẻ "buôn thần, bán thánh" lợi dụng để lừa đảo trục lợi. Thậm chí, tinh vi hơn, những quảng cáo dạng này còn có sự tham gia của cả những người nổi tiếng để đạt mức độ tin cậy cao.
Liên tiếp thời gian qua, những quảng cáo "láo" dạng này đã bị vạch trần và đưa ra ánh sáng, những "thần y" vỗ ngực tự xưng bốc thuốc chữa bách bệnh, hóa ra lại chẳng còn có tí kiến thức chuyên môn nào về ngành y. Thực tế chứng minh, cái mà những "thần y" giỏi nhất, chỉ là… bốc phét mà thôi. "Rút lưỡi chữa bệnh"; "Máy kẹp chữa bệnh cả thế giới chỉ có 1"… những chiêu trò lừa đảo nghe hoang đường đến vậy nhưng lại vẫn đang ngày ngày xuất hiện và khiến không ít người mắc bẫy.
Đừng vội cười họ ngây ngô bởi "Một lời dối trá nếu được lặp đi lặp lại đủ nhiều thì nó sẽ trở thành sự thật" – đây là tuyên ngôn của Joseph Goebbels, một bộ trưởng tuyên truyền của Phát xít Đức. Còn các nhà khoa học tâm lý lý giải đây là "ảo ảnh của sự thật". Một lời nói dối lặp đi lặp lại với tần suất cao, thậm chí có thể đánh lừa cả óc phán đoán và logic của con người, khiến họ nhầm lẫn giữa sự thật và lời nói dối.
Với những người khỏe mạnh, có thể quảng cáo "láo" chỉ dừng lại ở mức ám ảnh tới đáng ghét và họ sẽ dễ dàng bỏ qua những thông tin dạng này. Nhưng còn những người đang trong cơn bạo bệnh, đang kiệt quệ về tinh thần và lục tìm đâu đó trong xã hội này một tia hy vọng mà bám víu thì sao? – Có thể, họ đã lựa chọn cách tin vào những quảng cáo "láo", chỉ có điều, phần còn lại của câu chuyện, lại là thứ ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân họ - tiền mất và có thể là cả tật mạng – và khi đó, họ hay gia đình không thể không bận tâm được nữa rồi.
Thời gian qua, cơ quan chức năng đã vào cuộc, liên tiếp những vụ việc lừa đảo lòng tin đã được đưa ra ánh sáng và chịu hình phạt của pháp luật. Nhưng mỗi vụ việc như thế xuất hiện trên mặt báo, cũng đồng nghĩa với đã có thêm những nạn nhân bị lừa đảo lòng tin.
Và chẳng có cách nào tốt hơn để tránh bị lừa ngoài việc trang bị cho mình thêm những kinh nghiệm. Trước "dịch" quảng cáo sai sự thật như hiện tại, tốt hơn hết mỗi chúng ta nên tự hỏi vì sao bản thân mình tin vào một điều gì đó, nếu tin vì nó nghe có lý, liệu có phải vì nó là sự thật, hay vì nó được lặp lại quá nhiều?
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!