Sở GTVT Hà Nội: Giải pháp thu phí là hết sức cần thiết
Hà Nội dự kiến thu phí ô tô vào nội đô từ năm 2024, mức cao nhất 100.000 đồng mỗi xe. Khung phí này được tính toán làm căn cứ để xây dựng dự án đầu tư công nghệ thu phí và thành phố sẽ căn cứ vào thực tế để điều chỉnh mức thu phí chính xác ở từng giai đoạn.
Thông tin này được người dân Thủ đô mấy ngày qua đặc biệt quan tâm. Đây mới chỉ là dự kiến nhưng nếu trở thành sự thật thì dự án sẽ được triển khai ra sao?
Theo đơn vị tư vấn, sẽ lập 87 trạm thu phí xe ô tô vào nội đô Hà Nội. Hoạt động thu phí từ 5h đến 21h hằng ngày. Dự kiến phạm vi thu phí giới hạn bởi các đường: Vành đai 3 - Cầu Thanh Trì - Pháp Vân - Mai Dịch - Phạm Văn Đồng - trục Tây Thăng Long - Võ Chí Công - Cầu Nhật Tân - Đường Hoàng Sa - Đường Trường Sa - Đường Lý Sơn - Đường Nguyễn Văn Linh và khép kín vào Vành đai 3.
Dự kiến sẽ có 87 trạm thu phí xe ô tô vào nội đô Hà Nội
Theo đại diện Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, hiện kết cấu hạ tầng giao thông vận tải chưa đồng bộ theo quy hoạch; các tuyến Vành đai 1-2-3 chưa hoàn chỉnh. Các tuyến đường sắt đô thị đều chậm tiến độ. Tình trạng ùn tắc giao thông vẫn diễn biến phức tạp nhất là vào giờ cao điểm và các dịp lễ, Tết tập trung đông người. Do đó, giải pháp thu phí là hết sức cần thiết.
Để lập 87 trạm thu phí trên, đơn vị tư vấn xác định được 68 vị trí và thực hiện thu phí; phân làm ba giai đoạn. Người dân nếu không muốn nộp phí, có thể đi đường tránh hoặc dùng phương tiện vận tải công cộng.
Đại diện Sở GTVT Hà Nội cũng khẳng định: Thu phí ô tô vào nội đô là một biện pháp kinh tế của cơ quan nhà nước nhằm điều chỉnh hành vi của người tham gia giao thông khi không cần thiết đi vào vùng thu phí, hạn chế việc sử dụng phương tiện giao thông cá nhân, nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trong phạm vi thu phí.
Cũng theo Sở Giao thông Vận tải, mức thu phí được xác định từ 50.000-100.000 đồng/lượt, đảm bảo bù đắp chi phí đầu tư và chi phí vận hành bảo trì hệ thống thu phí. Mức thu phí phải đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội và phù hợp với khả năng đóng góp của người tham gia giao thông.
Nếu "nóng vội" thực hiện, dễ gây tác dụng ngược
Mức phí 100.000 đồng trong dự kiến thu phí nội đô vào Hà Nội nếu đi lại hàng ngày ra vào Vành đai 3 thì mỗi tháng mỗi chiếc xe sẽ phải gánh thêm rất nhiều chi phí. Việc thu thêm khoản phí vào nội đô sẽ thêm gánh nặng cho người dân, trong khi hạ tầng giao thông và phương tiện công cộng chưa đáp ứng tốt nhu cầu đi lại. Ý kiến của các chuyên gia giao thông cũng đưa ra những góc nhìn phản biện để những người lập đề án xem xét, cân nhắc.
Tại Vành đai 3 đoạn tuyến trên cao, lượng phương tiện di chuyển khoảng 65.000 xe ô tô mỗi ngày. Tình trạng ùn tắc luôn diễn ra trong những khung giờ cao điểm. Tại tuyến đường xuyên tâm thành phố, mật độ phương tiện cá nhân cao, xe buýt là phương tiện công cộng chủ yếu hiện nay mới chỉ đáp ứng được 12% nhu cầu của người dân. Vì vậy, việc Sở GTVT đưa ra đề án thu phí ô tô vào nội đô vào thời điểm này được nhiều người cho là "nóng vội".
Tình trạng ùn tắc luôn diễn ra trong những khung giờ cao điểm
Dù đề án đang được hoàn thiện, song không ít ý kiến chuyên gia giao thông vận tải cho rằng, nếu "nóng vội" thực hiện, dễ gây tác dụng ngược. Đặc biệt đề án chưa đủ cơ sở để khẳng định sẽ giúp giảm ùn tắc giao thông nội đô.
Ông Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh văn phòng Uỷ ban An toàn giao thông Quốc gia nhận định: "Đề án chưa chứng minh được việc thu phí là giảm ùn tắc giao thông. Bây giờ chúng ta tiến hành thu phí trên một số đường lớn, khi đó người lái xe người ta đi tránh né trốn, người ta đi vào đường nhỏ. Và như vậy tôi cho rằng các đường nhỏ sẽ ùn tắc nghiêm trọng. Thứ hai, giờ chúng ta thu phí ở cái vành đai, thì nhân dân ng ta không thích sống ở ngoài vành đai nữa, người ta mua nhà trong vành đai để người ta đi vào trong đỡ mất tiền, Và như vậy chúng ta đang muốn giải toả ng dân sống trong trung tâm thành phố đi thì giờ lại kéo người ta ngược trở lại".
Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam thì cho biết: "Chúng ta thực hiện thu phí thì những người có điều kiện họ sẽ vẫn sử dụng ô tô để vào nội đô. Sẽ có một số người sẽ chuyển sang sử dụng xe máy và như thế sẽ tác động tới chủ trương lâu nay của TP là giảm phương tiện cá nhân xe máy trong nội đô".
Sở GTVT đề xuất là dùng công nghệ thu phí không dừng và thu từ 50.000 -100.000 đồng/xe là mức phí được xác định đảm bảo bù đắp chi phí đầu tư và chi phí vận hành bảo trì hệ thống thu phí tự động. Đây là yếu tố được cho là "mất điểm" của đề án này, bởi chưa thấy nhắc tới việc bù đắp chi phí cho việc phát triển vận tải công cộng để khuyến khích người dân sử dụng thay thế khi để xe ô tô lại ở ngoài vành đai 3.
Các chuyên gia nhận định: Việc thu phí ô tô vào nội đô để giảm ùn tắc là cần thiết. Song để hiệu quả đạt được theo kỳ vọng thì thời điểm để áp dụng cần có lộ trình, trong đó các yếu tố về hạ tầng giao thông, về phương tiện giao thông công cộng phải đáp ứng được ít nhất 60% nhu cầu của người dân. Mức thu phí phải đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội và phù hợp với khả năng đóng góp của người tham gia giao thông.
Đây là lần thứ ba, Hà Nội đưa ra đề án này. Thế nhưng, nhiều chuyên gia giao thông vận tải cho rằng chưa có nhiều điểm mới. Việc Sở GTVT Hà Nội đưa đề án thu phí ô tô vào nội đô vào thời điểm này đã khiến người dân và cả các chuyên gia giao thông vận tải băn khoăn, bởi vận tải hành khách công cộng chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân, các tuyến đường sắt đô thị đang chậm tiến độ. Dù đề án đang được hoàn thiện, song không ít ý kiến cho rằng chưa hợp lý, nếu "nóng vội" thực hiện, dễ gây tác dụng ngược.
Nhiều quốc gia áp dụng thành công mô hình thu phí vào nội đô
Trước khi Hà Nội, TP Hồ Chí Minh của Việt Nam đưa ra đề xuất thu phí nội đô, nhiều đô thị lớn trên thế giới đã áp dụng mô hình này để hạn chế lượng xe cộ vào nội đô, giảm ùn tắc, góp phần giảm ô nhiễm không khí, đem lại những hiệu quả đáng ghi nhận.
Singapore được xem là quốc gia đầu tiên trên thế giới áp phí phương tiện đi vào trung tâm từ năm 1998. Hệ thống này đã được áp dụng tại hơn 50 điểm khắp thành phố trong thời gian từ 7h - 19h từ thứ Hai đến thứ Sáu tại những điểm trong khu vực kinh doanh trung tâm hoặc các tuyến đường cao tốc chính. Từ khi áp dụng, tắc nghẽn giao thông trong khu vực hạn chế gần như không còn, lượng xe vào khu vực hạn chế giảm 21% mỗi ngày.
Tại London (Anh), từ tháng 6/2020, mỗi tài xế phải trả khoảng 20 USD/ngày khi vào trung tâm thành phố. Trước đó, mỗi tài xế khi di chuyển vào trung tâm London phải trả 16 USD/ngày, áp dụng cho khung giờ từ 6h - 19h các ngày trong tuần, trừ thứ Bảy và Chủ nhật. Mức phí mới áp dụng từ 7h - 22h tất cả các ngày, trừ ngày lễ. Trong thời gian đầu thực hiện, lưu lượng giao thông vào thành phố đã giảm 15%, tình trạng tắc nghẽn giảm 30%.
Ngoài Singapore, London (Anh), nhiều đô thị khác như Stockholm (Thụy Điển), Seoul (Hàn Quốc), Dubai (Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất) cũng đã áp dụng thành công mô hình thu phí vào nội đô và nhận được đánh giá cao.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!