Chỉ còn vài ngày tới, TP Hồ Chí Minh sẽ bắt đầu áp dụng quy định về quản lý và sử dụng tạm thời một phần lòng đường, hè phố.
Từ tuần trước, nhiều tuyến đường đã bắt đầu được kẻ vạch trên vỉa hè, chừa lối đi bộ hơn 1,5 m theo quy định, tạm thời cho xe máy đỗ miễn phí.
Theo Nghị quyết của HĐND TP Hồ Chí Minh, mức thu phí sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố là từ 20.000 - 350.000 đồng/m2/tháng, áp dụng từ ngày đầu tháng 1.
Không ít người kinh doanh vừa thấy phấn khởi vì sẽ ổn định mua bán, nhưng đồng thời cũng có những băn khoăn.
Trên 2 tuyến đường Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh, 2 bên chợ Bến Thành, đa phần người dân và các tiểu thương ở đây đều đồng tình với việc TP Hồ Chí Minh sẽ thu phí sử dụng tạm lòng đường, vỉa hè kể từ ngày 1/1/2024. Không ít người bày tỏ sự phấn khởi, vì sắp không còn cảnh "chạy đô thị" vì buôn bán trên vỉa hè.
Lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh trên đường Phạm Văn Đồng (quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh). (Ảnh: NLĐ)
"Với những người dân ở đây mà cho xe để mình tự quản thì 1m2 tính ra là 20.000 đồng. Nói chung là đồng tình, cũng hợp với túi tiền của mình", bà Phan Thị Thu Hà, hộ dân trên đường Phan Bội Châu, Quận 1, TP Hồ Chí Minh, chia sẻ.
Còn với người đàn ông có 20 năm làm công việc giữ xe cho khách vãng, việc phân chia vỉa hè cho thuê giúp gỡ bỏ vướng mắc và hợp pháp phần diện tích anh sử dụng trông giữ xe. Tuy nhiên, mức giá dự kiến cho thuê ở trung tâm thành phố đối với anh vẫn còn là nỗi boăn khoăn.
"Sau bao nhiêu năm mình chạy đô thị mệt quá rồi, cứ chạy ra chạy vào, chạy xuôi chạy ngược, thuê nhà để nhưng cũng không đủ. Số lượng xe khách tham quan quá lớn, nếu không có chỗ để xe thì khách biết đi đâu. 350.000 đồng 1m2 so với mức giá ở đây thì nó cũng hơi cao, mức giá tầm 300.000 đồng thì hợp lý hơn", anh Nguyễn Ngọc Cường, người kinh doanh dịch vụ giữ xe trên đường Phan Chu Trinh, nói.
Đối với những người kinh doanh hàng chục năm trên vỉa hè, điều mong mỏi lớn nhất là được chia một phần vỉa hè, không sát cửa nhà của người khác để thuận tiện hơn trong việc buôn bán.
"Lúc đầu mình ngồi không đúng vị trí thì không có vấn đề gì, nhưng về lâu, về dài sẽ đụng chuyện và xích mích với những hộ kinh doanh trong nhà nên mong muốn nhà nước vẽ vạch để cho chúng tôi thuê đúng vị trí, nhà nước cho thuê bao nhiêu chúng tôi chấp nhận bấy nhiêu, không nói gì hết", chị Lê Thị Phương Thảo, kinh doanh trái cây, đường Phan Chu Trinh, Quận 1, TP Hồ Chí Minh, cho biết.
Bên cạnh đó, nhiều người dân cũng mong muốn sớm được biết mức giá từng tuyến đường. Ngoài ra, việc thu phí và sử dụng nguồn thu cần hợp lý, minh bạch, không xảy ra tiêu cực.
Minh bạch thu phí sử dụng vỉa hè
Theo tính toán, việc thu phí sử dụng một phần lòng đường, vỉa hè để kinh doanh, dịch vụ sẽ mang lại cho TP Hồ Chí Minh một khoản ngân sách khoảng 1.500 tỷ đồng/năm.
Các chuyên gia cho rằng, muốn chủ trương thu phí sử dụng vỉa hè hiệu quả, phải bảo đảm khoản thu này được sử dụng tốt nhất, nhất là cần minh bạch trong quá trình thu phí.
Theo Sở Giao thông Vận tải TP Hồ Chí Minh, dự kiến khoản phí thu từ việc sử dụng một phần lòng đường, vỉa hè sẽ được nộp toàn bộ vào ngân sách thành phố để duy tu, bảo trì lòng đường, hè phố. Theo các chuyên gia, điều này sẽ tạo nên những vỉa hè có chất lượng, thúc đẩy người dân đi bộ nhiều hơn.
"Một phần kinh phí đó có thể sử dụng để hỗ trợ cho hệ thống giao thông xanh như xe bus hay dịch vụ xe đạp công cộng. Đó là mục tiêu, nguồn lợi từ đề án này", PGS.TS. Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giao thông vận tải, Trường Đại học Việt - Đức, cho hay.
Ở một góc độ khác, nếu khoản thu phí này nộp toàn bộ vào ngân sách sẽ không khuyến khích các địa phương, nơi thực hiện chủ yếu chủ trương này.
"Chính quyền địa phương cần làm thật rõ, tránh tình trạng không phải thu vào ngân quỹ mà thu vào các quỹ riêng tư hoặc thu vào các quỹ phục vụ cho chính quyền địa phương", ông Võ Kim Cương, chuyên gia đô thị xã hội, nhận định.
Theo các chuyên gia, thành phố không cần e ngại những bất cập có thể xảy ra khi thực hiện, bởi vướng ở đâu, gỡ ở đó, chỉ cần đặt mục tiêu công khai, minh bạch khi thực hiện. Khi có sự thay đổi ở vỉa hè, lòng đường, lại mang lại lợi ích cho ngân sách, khi đó người dân sẽ ủng hội chủ trương này ngày càng nhiều.
Hà Nội xem xét thu phí sử dụng vỉa hè
Hà Nội cũng đang xem xét việc thu phí sử dụng vỉa hè trong tháng 1 tới. Dự kiến UBND TP Hà Nội xem xét đề án quản lý lòng đường, vỉa hè vào tháng 1 năm sau, các tuyến phố đủ điều kiện có thể cho thuê khai thác thương mại, dịch vụ.
Hiện quận Hoàn Kiếm đề xuất thí điểm giai đoạn 1 cho thuê kinh doanh ở 10 tuyến phố với 36 vị trí.
Diện tích dự kiến cho thuê để sử dụng tạm thời tính từ mặt nhà ra 2m và chỉ cho chủ nhà mặt phố tại vị trí trên thuê để kinh doanh mặt hàng đang kinh doanh. Thời gian cho thuê là tất cả ngày trong tuần.
Hà Nội xem xét thu phí vỉa hè trong tháng 1/2024. (Ảnh: Báo Chính phủ)
Sau thời gian thí điểm, quận Hoàn Kiếm dự kiến đề xuất bổ sung một số tuyến phố giáp chợ, không phải trục giao thông chính và có hè rộng từ 3m trở lên tại khu vực phố cổ.
Sửa xong vỉa hè đến đâu, ô tô đỗ đến đó
Ở các thành phố lớn, việc triển khai việc thu phí vỉa hè không đơn giản. Phần lớn vỉa hè phố cổ rất nhỏ, còn ở nơi rộng hơn được tận dụng làm chỗ gửi xe, đỗ xe, thậm chí xe ô tô. Vỉa hè vốn được thiết kế dành cho người đi bộ, nhưng khi trở thành bãi đỗ xe, nhất là đỗ xe tự phát, hỏng hóc là khó tránh.
Tại phố Phạm Văn Bạch, quận Cầu Giấy, khi lòng đường không còn chỗ đỗ, vỉa hè sẽ là lựa chọn thay thế. Dù là loại vỉa hè cũ bằng gạch, hay mới được lát bằng đá tự nhiên có độ bền 70 năm, đều đang có dấu hiệu nứt vỡ. Tuyến phố này tiếp tục có mặt trong danh sách được duy tu trong thời gian tới.
"Ô tô đỗ lên vỉa hè có thể nặng cả trăm cân đến 1 tấn sẽ ảnh hưởng đến sự hư hại của vỉa hè", anh Nguyễn Duy Thành, huyện Thanh Trì, Hà Nội, cho biết.
Cách đó không xa, nhiều công nhân đang tất bật lát lại vỉa hè phố Trần Thái Tông. Việc thi công hoàn thành đến đâu, ô tô đỗ đến đó, có thời điểm xuất hiện hàng chục chiếc.
Đến nay, Hà Nội đã lát đá tự nhiên cho vỉa hè hơn 250 tuyến phố. Thiết kế cho người đi bộ nhưng lại bị tận dụng với nhiều công năng khác nhau, theo Sở Xây dựng Hà Nội, đây là nguyên nhân chính khiến vỉa hè xuống cấp nhanh chóng.
Cuối năm 2022, UBND TP đã phải yêu cầu tạm dừng việc sử dụng hè phố làm các điểm đỗ xe ô tô, tập kết vật liệu xây dựng gây hư hỏng, lún nứt hè phố.
Vỉa hè của nhiều tuyến phố sau khi được thay áo mới sẽ được cắm cọc hoặc quây để giữ lại không gian đi bộ cho người dân, vừa để tránh tình trạng tái lấn chiếm, biến vỉa hè thành nơi đỗ xe, nhưng thực tế không phải tuyến phố nào cũng có thể áp dụng giải pháp này.
"Tôi nghĩ rằng giải pháp chính của chúng ta bây giờ phải có lực lượng kết hợp với hệ thống giám sát bằng camera để chúng ta phạt nguội và có những biển báo hướng dẫn đầy đủ thì việc đỗ xe trên những vỉa hè không cho phép có thể sẽ giảm đi rất nhiều", TS. Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, nhận định.
Theo các chuyên gia, đối với các vị trí được phép khai thác, nên nghiên cứu sử dụng vật liệu phù hợp để không rơi vào cảnh đến hẹn lại sửa vỉa hè.
TP Hà Nội gần như mỗi năm đều thay mới vỉa hè. Năm nay cũng đang đặt ra mục tiêu thay thế vỉa hè của hơn 900 tuyến đường từ gạch truyền thống sang đá tự nhiên có kết cấu bền vững. Tuy nhiên với tình cảnh vỉa hè thường xuyên biến thành chỗ đỗ xe ô tô, tiền thu phí sử dụng vỉa hè chưa chắc đã bù đắp được những thiệt hại do phải thay mới vỉa hè hàng năm.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!