Sau một ngày tạm giảm sương mù, khói bụi nhờ mưa, sang hôm nay (2/12), khi mưa tạnh, tình trạng ô nhiễm đã quay trở lại thủ đô Hà Nội ở mức kém, thậm chí có nơi xấu. Thực tế suốt từ tháng 11 đến nay, rất nhiều ngày đã xảy ra ô nhiễm không khí, đánh dấu mùa cao điểm ô nhiễm bắt đầu.
Liên tục nhiều ngày qua, Hà Nội bị bao phủ một lớp sương mù trắng đục, nhìn từ trên cao, khó quan sát được các tòa nhà cao tầng. Lớp sương này đã giữ lại gần như toàn bộ khói bụi, chất ô nhiễm ở lớp gần mặt đất.
Chỉ số chất lượng không khí hay gọi tắt là chỉ số AQI tại thủ đô từ tháng 11 đến nay, chỉ có duy nhất 1 ngày ở mức an toàn, còn lại đều ghi nhận tình trạng ô nhiễm.
Trong đó có tới 15 ngày, tức nửa tháng chất lượng không khí tới mức xấu và rất xấu, có hại cho sức khỏe của mọi người, nhất là nhóm người mắc các bệnh về hô hấp, người già và trẻ nhỏ. Đây chỉ mới là chỉ số AQI tính trung bình trên toàn thành phố Hà Nội.
Còn xét theo từng quận huyện cụ thể, có những ngày, đã xuất hiện các trạm đo có tình trạng ô nhiễm không khí ở ngưỡng nguy hại, nồng độ bụi mịn vượt con số 300 - mức cao nhất trong thang cảnh báo.
Vào sáng ngày 30/11, một ứng dụng đo đạc chỉ số chất lượng không khí quốc tế đã ghi nhận chỉ số AQI ở Hà Nội cao thứ 3 thế giới, chỉ sau hai thành phố của Pakistan.
Vì sao mùa đông là mùa ô nhiễm
Ô nhiễm không khí bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phần lớn là do các hoạt động sản xuất và giao thông. Các hoạt động này diễn ra quanh năm, nhưng tại sao giai đoạn này không khí lại ô nhiễm nặng như vậy?
Giai đoạn hiện nay không khí ô nhiễm nặng do liên quan mật thiết đến thời tiết. Mùa hè mưa nhiều, nhiệt cao, gió mạnh, chất ô nhiễm lúc được rửa trôi, lúc nhanh chóng phát tán giúp cho nồng độ bụi trong không khí ở mức thấp. Mùa đông thì ngược lại, nhiệt thấp, ít mưa. Đặc biệt, những ngày xảy ra nghịch nhiệt, sương mù xuất hiện thì không khí ô nhiễm nặng do khói bụi không phát tán được.
Khác với quy luật thông thường là càng lên cao nhiệt độ càng giảm, tức lớp không khí ấm ở dưới, còn lớp không khí lạnh ở trên cao. Nhưng khi xảy ra nghịch nhiệt, lớp không khí trên cao lại có nhiệt độ lớn hơn lớp bên dưới. Hiện tượng này xảy ra trong và sau khi không khí lạnh về.
Khối khí lạnh trượt ở dưới mặt đất, đẩy không khí ấm lên trên cao. Khối không khí ấm này gặp khối khí có nhiệt độ thấp dưới mức đóng băng sẽ nhanh chóng hình thành một lớp mây, sương mù, giống như một cái mũ, ngăn chất ô nhiễm phát tán lên cao.
Nếu phân bố nhiệt độ theo quy luật thông thường thì không khí ở mặt đất dễ dàng bốc lên cao mang theo các chất ô nhiễm, phân tử khí. Cùng một lượng chất ô nhiễm sẽ được trải đều trên một lớp không khí dày thì nồng độ ô nhiễm giảm đi. Thế nhưng khi xảy ra nghịch nhiệt, lượng chất ô nhiễm đó bị nén lại làm nồng độ ô nhiễm đậm đặc hơn.
Người dân lo lắng về ô nhiễm không khí
Trong tuần vừa rồi ở Hà Nội, sương mù mờ mịt. Mọi người có thể cảm nhận rõ không khí lúc nào cũng đầy khói bụi. Thực tế, nhiều người thấy cay mắt, khó thở, ho khi di chuyển ngoài đường bởi lớp sát mặt đất - nơi chúng ta sinh sống là nơi tập trung nhiều chất ô nhiễm nhất. Nếu ô nhiễm không khí kéo dài sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.
Dự báo ngày mai (3/12), chỉ số ô nhiễm không khí tại Hà Nội sẽ tăng lên ngưỡng xấu, các ngày khác là thứ Hai, thứ Ba, thứ Năm, thứ Sáu và thứ Bảy tuần sau cũng chung mức cảnh báo này. Chỉ thứ Tư có mưa nên chất lượng không khí ở mức trung bình.
Xa hơn, mùa cao điểm ô nhiễm không khí ở Hà Nội và khu vực miền Bắc sẽ còn kéo dài liên tục 3 tháng chính đông là tháng 12, tháng 1 và tháng 2. Khi thời tiết dần chuyển sang hè thì tình trạng này mới chấm dứt.
Làm gì để hạn chế những tác hại của ô nhiễm không khí
Không khí là thứ chúng ta luôn nạp vào cơ thể mỗi giây mỗi phút. Và vì thế, chất ô nhiễm cũng theo không khí xâm nhập vào cơ thể. Vậy phải làm gì để hạn chế những tác hại của ô nhiễm không khí tới sức khỏe? Sau đây là một số khuyến cáo từ chuyên gia y tế.
CÁCH BẢO VỆ SỨC KHỎE KHI KHÔNG KHÍ Ô NHIỄM
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!