Tại các vùng khó khăn, việc nhiều hộ nghèo, cận nghèo vay hàng trăm triệu đồng để xây dựng nhà khang trang, đẹp đẽ không phải là chuyện hiếm. Dù được hỗ trợ 60 triệu đồng để xóa nhà dột nát, nhiều gia đình vẫn quyết định vay mượn số tiền lớn để xây nhà lớn, bởi tâm lý "cả đời chỉ xây nhà một lần."
Một gia đình cận nghèo xây căn nhà với tổng chi phí hơn 600 triệu đồng. Dù đã bán trâu, nhận hỗ trợ từ nhà nước và tích lũy được hơn 100 triệu đồng, phần còn lại gia đình phải vay mượn. Trong khi vợ chồng chủ hộ đang phải điều trị bệnh, tiền chữa trị còn phải chờ con đi làm công nhân gửi về.
Đại diện thôn cho biết đã nhiều lần khuyên gia đình xây dựng căn nhà vừa đủ, nhưng chủ hộ vẫn quyết định đầu tư lớn cho ngôi nhà vì "cả đời chỉ có một lần xây nhà."
Anh Giàng Seo Hồng, Trưởng thôn Xà Ván - Sử Mần Khang, xã Tả Van Chư, Bắc Hà, Lào Cai cho biết: "Thôn đã tuyên truyền rồi, xây đúng sức thôi nhưng họ bảo là xây một lần thì làm cho đẹp".
Nhiều hộ gia đình, với sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, đã xây dựng lại nhà cửa một cách hợp lý, đúng với mức hỗ trợ được cấp. Điển hình là gia đình ông Sùng Seo San, nơi căn nhà cũ bị tường lở sụp. Khoản hỗ trợ từ Nhà nước đã đến kịp thời, giúp ông sửa chữa và khắc phục tình trạng nhà cửa, tạo điều kiện cho gia đình ổn định cuộc sống.
"Nhà nước hỗ trợ thì mình mua đủ xi măng và gạch là đủ sửa chữa rồi, còn công xá thì có thôn, xã giúp thêm ngày công, không phải vay mượn gì" - ông Sùng Seo San, hộ cận nghèo thôn Xà Ván - Sử Mần Khang, xã Tả Van Chư, Bắc Hà, Lào Cai cho biết.
Tại Hà Giang, khoản hỗ trợ 60 triệu đồng của Nhà nước cho các hộ nghèo xây nhà mới được quản lý và chi trả theo phương thức đặc biệt. Xã giao cho cán bộ thôn trực tiếp quản lý, chi trả tiền vật liệu và chi phí vận chuyển. Công lao động thì được xã vận động các đoàn thể, họ hàng và bà con làng xóm cùng hỗ trợ, giúp đỡ gia đình trong quá trình xây dựng, giảm bớt gánh nặng tài chính cho các hộ khó khăn.
Tình trạng hộ nghèo, cận nghèo và các hộ yếu thế nhận hỗ trợ 60 triệu đồng từ Nhà nước nhưng lại vay mượn thêm hàng trăm triệu đồng để xây dựng nhà to, rộng, dù cuối cùng chỉ có một vài người ở, đang là vấn đề phổ biến ở nhiều địa phương. Nhà xây đẹp, rộng rãi nhưng trống vắng, không phù hợp với nhu cầu thực tế của gia đình.
Để giải quyết tình trạng này, các địa phương cần tăng cường công tác định hướng, truyền thông rõ ràng cho người dân. Chỉ nên xây nhà vừa đúng mức hỗ trợ, đủ ở, tính toán chặt chẽ không để phát sinh.
Nhờ sự hỗ trợ của chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, nhiều hộ nghèo, cận nghèo đã thực hiện được ước mơ sở hữu căn nhà kiên cố, ổn định suốt đời. Tuy nhiên, điều quan trọng là các hộ gia đình không nên vì vậy mà vay mượn quá nhiều, tạo gánh nặng nợ nần cho con cháu đời sau.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!