Nhằm giam giữ những người yêu nước trước phong trào cách mạng trỗi dậy ngày càng mạnh mẽ, trong những thập kỷ đầu tiên của thế kỷ XX, thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã xây dựng nhiều nhà tù kiên cố cùng chế độ hà khắc với mục đích dùng sự khổ ải để khuất phục ý chí những người Việt Nam yêu nước. Một trong những nhà tù khắc nghiệt đó chính là Hỏa Lò.
Bị địch bắt năm 1943 khi mới 16 tuổi, là tù nhân chính trị trẻ nhất thời bấy giờ tại Hỏa Lò và được ra tù đúng thời điểm Cách mạng tháng 8 thành công, đến nay, đã 93 tuổi nhưng cán bộ lão thành cách mạng Tạ Quốc Bảo vẫn nhớ như in những ký ức tại Hỏa Lò. Đặc biệt là sáng sớm ngày 24/5/1944, giây phút ông chứng kiến tận mắt nhà cách mạng Hoàng Văn Thụ hiên ngang bước ra pháp trường giữa làn súng gươm của địch.
"Khi nó hỏi cung anh ý trả lời rằng làm cách mạng như đất nước Việt Nam chúng tôi nếu có tội thì về nước Pháp hỏi nước Pháp rằng chống phát xít Đức có tội không? Ở nhà tù ra, đi tử hình nó bịt mắt nhưng anh bảo không cần bịt mắt, đàng hoàng ra" - ông Tạ Quốc Bảo nhớ lại.
Noi theo những tấm gương bất khuất đó, các chiến sỹ cách mạng trong lao tù đã làm nên một cuộc vượt ngục táo bạo thành công nhất trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Vào tháng 3/1945, hơn 100 tù chính trị Hỏa Lò đã tổ chức vượt ngục thành công bằng hình thức "độn thổ" - chui cửa cống ngầm. Cũng từ đây, các chiến sỹ đã tỏa đi khắp nơi với khát vọng lớn nhất là tiếp tục phục vụ cách mạng, phục vụ kháng chiến.
Với niềm tin và sức mạnh từ thắng lợi của Cách mạng tháng 8, khát vọng đấu tranh giành độc lập dân tộc đã được tiếp lửa và trở thành kim chỉ nam cho các thế hệ chiến sỹ cách mạng kiên trung sau này. Trở thành lý tưởng cách mạng cho những thế hệ thanh niên thời chiến.
Ông Dương Tự Minh, Cựu tù chính trị nhà tù Hỏa Lò chia sẻ: "Lúc đó, chúng tôi không hề có sự nghĩ ngợi về cá nhân, đấy là giá trị xã hội lúc đó, lớn nhất là được tham gia cống hiến, làm sao để góp sức mình cho đất nước được độc lập, thống nhất".
Với những người cựu chiến binh năm xưa, giờ đây, khi đứng trên mảnh đất xưa kia là địa ngục trần gian, những ký ức lại trở về trong họ. Bài thơ Nhắn bạn nhà cách mạng Hoàng Văn Thụ đã sáng tác tại chính Hỏa Lò vẫn như được dội về từ quá khứ hào hùng của dân tộc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!