Ngày 22/8, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hà Nội vừa có báo cáo kết quả Chương trình đo kiểm khí thải mô tô, xe gắn máy cũ và đề xuất lộ trình kiểm định khí thải trên địa bàn thành phố.
Theo dự kiến, trong năm 2023, các đơn vị chức năng của thành phố sẽ xây dựng khung pháp lý và ban hành kế hoạch kiểm soát khí thải xe máy; nghiên cứu phân vùng bảo vệ môi trường không khí và hạn chế xe máy.
Giai đoạn 2024-2025, thành phố tổ chức thí điểm kiểm định hàng năm với xe máy từ 5 năm sử dụng trở lên, có thể nghiên cứu dán tem để phân biệt. Giai đoạn này cũng bắt đầu áp dụng phân vùng khu vực theo tiêu chuẩn khí thải.
Sau thí điểm, từ năm 2026, xe 3-5 năm sử dụng trở lên phải kiểm định khí thải định kỳ, đồng thời hạn chế các xe không đạt tiêu chuẩn khí thải tại khu vực đã phân vùng. Thành phố sẽ nghiên cứu áp dụng thu phí khí thải cho các khu vực theo phân vùng bảo vệ.
Để tiến hành kiểm định, Hà Nội sẽ xây dựng hệ thống kiểm soát khí thải xe máy bao gồm 170 trạm kiểm định cố định và lưu động; đầu tư hệ thống camera giao thông để phát hiện xe xả khói đen.
Đề xuất này được đưa ra căn cứ kết quả đợt thí nghiệm kiểm định khí thải xe máy được thành phố Hà Nội thực hiện vào tháng 8/2021. Cụ thể, kiểm tra ngẫu nhiên khí thải của trên 5.200 xe có tuổi đời trên 5 năm cho thấy, các phương tiện này có xu hướng phát thải vượt giới hạn cho phép.
Theo báo cáo, kiểm soát khí thải xe máy thông qua kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ sẽ thu được nhiều lợi ích. Bên cạnh việc giảm thiểu phát thải khí gây ô nhiễm thì việc kiểm soát không làm phát sinh chi phí cho người dân do chi phí từ việc tiết kiệm nhiên liệu sau bảo dưỡng có thể bù đắp cho chi phí kiểm tra và bảo dưỡng xe. Tuy nhiên, theo lãnh đạo Chi Cục Bảo vệ Môi trường, Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội, rào cản lớn nhất hiện nay trong việc triển khai kiểm định khí thải xe máy liên quan đến vấn đề về khung pháp lý.
Kiểm soát khí thải xe máy là điều cần thiết để cải thiện môi trường không khí. Đây cũng là vấn đề cơ quan quản lý đã đặt ra từ năm 2010, nhưng đến nay vẫn chưa thể thực hiện được. Nhưng cách thức triển khai như thế nào cho hợp lý, đảm bảo an sinh xã hội mới là điều người dân đang băn khoăn bởi theo thống kê, tại địa bàn Hà Nội, hiện có hơn 2 triệu xe máy cũ trên tổng số khoảng 6 triệu xe máy thường xuyên hoạt động.
Dù chính chủ nhân của những chiếc xe cũ nát cũng ủng hộ việc loại bỏ chiếc xe của mình đang sử dụng nhưng nỗi lo thì vẫn còn đó, khi những chiếc xe này lại đang là 'cần câu cơm" phục vụ công việc mưu sinh hàng ngày.
''Thu hồi xe ảnh hưởng đến kinh tế. Chúng tôi mong nhà nước có hỗ trợ cho anh em, hỗ trợ mua xe mới" - ông Trần Văn Dung làm nghề xe ôm ở Hà Nội cho biết.
Trong chương trình thí điểm vừa qua, nhóm nghiên cứu đã triển khai việc hỗ trợ chi phí để khách hàng thải bỏ xe máy cũ, chuyển đổi xe mới với mức khoảng 4 triệu đồng. Tuy nhiên, thực tế trong vòng 5 tháng triển khai, chỉ có 4 xe máy được người dân đồng ý thải bỏ và nhận hỗ trợ đổi xe máy mới.
Theo đề xuất dự kiến, mức phí kiểm định khí thải định kỳ hàng năm đối với chủ phương tiện xe máy là 50.000 đồng. Đại diện Viện Chuyên ngành môi trường, Bộ Giao thông Vận tải cho rằng mức chi phí này không lớn nhưng chi phí bảo dưỡng, sửa chữa… để đạt được tiêu chuẩn về khí thải, nhất là với xe cũ có thể sẽ lớn. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người lao động thu nhập thấp.
Ông Đinh Trọng Khang, Viện Chuyên ngành Môi trường, Bộ Giao thông Vận tải cho biết: "Trong báo cáo đã đề xuất miễn phí kiểm định với người thu nhập thấp. Nhà sản xuất có chính sách thay thế phụ tùng để hỗ trợ những người có thu nhập thấp".
Giảm thiểu ô nhiễm khí thải nhưng phải đảm bảo sinh kế của người lao động ở Thủ đô đang là bài toán cần lời giải với chính cơ quan quản lý nghiên cứu về vấn đề này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!