Câu chuyện thứ nhất
Bất hảo là lời nhiều người trên con phố nói về anh hàng xóm cũ. Nhưng trong mắt lũ trẻ nhỏ thời bấy giờ như tôi, anh là một thần tượng, một người đáng ngưỡng mộ. "Mày biết anh tao là ai không?" bỗng trở thành câu thần chứ cứu cánh cho biết bao đứa nhóc trong khu khỏi những màn trấn lột, bắt nạt mỗi khi lêu hêu sang khu vực khác chơi. Lũ trẻ khi ấy mê kiểu tóc bồng bềnh hợp mốt những năm đầu 1990, khoái phì phèo điếu thuốc lá trên tay… cho giống anh.
Mới đây, trong một lần trở lại khu nhà cũ, tôi gặp lại, anh nay đã ngoài 40, với 1 vài tiền án tiền sự trong hồ sơ. Thế nhưng vẫn là may – như anh nói, khi không ít lần "thần tượng" của chúng tôi dạo đó phải chứng kiến những người bạn, người anh em của mình ở thế hệ 7X, 8X ra đi, vì đua xe, vì ma túy, vì phạm pháp…
Anh bỏ thuốc rồi – anh nói, khi thấy tôi chưng ra tìm điểm khác ở anh. Phải, mùi thuốc lá – thứ mạnh hơn mọi loại mùi cơ thể, đánh bật mọi loại mùi nước hoa, một ấn tượng chắc chắn mà ai từng gặp anh đều phải nhận ra, nay chỉ còn mơ hồ đọng lại trên ngón tay ố vàng, hàm răng xỉn đen.
Chia tay 1 người bạn đồng hành với mình hàng thập kỷ như thuốc lá, với anh không phải điều dễ dàng. Nhưng khi làm lại cuộc đời, anh hiểu rằng có những thứ quý giá hơn. Hiện tại, anh là chủ một tiệm cầm đồ nhỏ, với mặt bằng mặt đường có sẵn, có cho riêng mình 1 gia đình với 1 bé gái đang tuổi mẫu giáo.
Anh bỏ thuốc khi chứng kiến cảnh đứa bé cầm trên tay đồ chơi rồi làm điệu như đang phì phèo điếu thuốc lá. Khó tin, nhưng là một người có con nhỏ, tôi hiểu chia sẻ của anh.
Qua thời gian, sự tung hô, ảo vọng về việc được người khác ngưỡng mộ với anh, giờ không còn bất cứ giá trị nào, nếu không muốn nói, nó thậm chí đôi lúc hẳn đã khiến anh hối hận khi nhìn lại. Điều anh mong muốn, có chăng chỉ là việc con mình, thần tượng cha nó theo một cách đúng đắn nhất, chứ không phải là bắt chước làm theo mọi thói hư thật xấu.
Dù hút thuốc, Nhà nước không cấm.
Câu chuyện thứ hai
Thang máy mở ra, thứ bước vào đầu tiên là những câu chửi tục tĩu từ đám thanh niên trẻ đang dán mắt vào smartphone, hỉ hả cười cợt theo dõi một thanh niên khác trong video cũng vung ra cơ man toàn là những "bộ phận sinh dục", làm những người đứng sẵn trước đó không khỏi cau mày ngán ngẩm.
Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, của Internet, trong làn sóng của Vlog, livestream… bằng đủ mọi loại nền tảng hỗ trợ tận răng người sử dụng, ngôn từ tục tĩu, không phù hợp thuần phong mỹ tục, như cơn "sóng thần" đang len lỏi vào mọi ngõ ngách trong xã hội một cách dễ dàng hơn bao giờ hết.
Hiện tượng mạng nổi lên mỗi ngày vì những thứ kém văn minh, nhưng vẫn thu hút thu hút hàng nghìn lượt người xem với các bình luận (comment) tung hô, cổ xúy – và kiếm được tiền từ điều đó.
Phản biện dễ gặp nhất mỗi khi bị dư luận chỉ trích ở họ - những người được một lượng người không nhỏ thần tượng, là bùa chú phòng thân: "Tôi làm những gì mà pháp luật không cấm". Nó mang tính tuyên ngôn lớn đến mức, những vụ việc vi phạm, những trường hợp bị xử lý phạt hành chính, thậm chí là xử lý hình sự từ các hiện tượng mạng, người nổi tiếng… chỉ thoáng qua trên mặt báo rồi lại rơi vào thinh không như "con sâu làm rầu nồi canh".
Nói tục chửi bậy đã có từ thời tất cả những người chứng kiến cảnh tượng kể trên trong thang máy còn chưa ra đời. Nhưng khoảng cách từ chỗ thừa nhận nói tục chửi bậy có tồn tại trong xã hội, đến việc chấp nhận nó như một điều bình thường, đang ngày càng được rút ngắn lại, đó hẳn là điều bất bình thường.
Pháp luật và ý thức xã hội đôi lúc chưa có điểm chạm. Tâm lý ấy bẻ cong chuẩn mực xã hội, giễu nhại văn minh sống của nhân loại.
Sẽ thật dễ để nói rằng: Giáo dục ý thức xã hội là trách nhiệm và nghĩa vụ của gia đình và nhà trường. Nhưng bao nhiêu người tin điều đó sẽ hiệu quả hơn, khi một bộ phận không nhỏ những người có sức ảnh hưởng, nắm trong tay công cụ truyền thông số 1 thế giới hiện đại, vẫn đang ngày ngày quảng bá những thứ kém văn minh trên mạng Internet?
Dù chửi bậy - Nhà nước không cấm.
Nhưng ai sẽ kiểm soát những KOL đang thu hút giới trẻ bằng những ngôn từ tục tữu và kiếm được tiền từ điều đó? VTV News sẽ tiếp tục với chủ đề này trong các bài viết tiếp theo.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!