Trong bối cảnh thời gian gần đây xuất hiện hàng trăm ca mắc bệnh đậu mùa khỉ tại các nước mà căn bệnh này không phải là đặc hữu, nhiều thông tin sai lệch lan truyền trên Internet về căn bệnh này, phần lớn trong số đó dựa trên "thuyết âm mưu" đã lan truyền kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát.
Hãng tin AFP nêu ra 3 "thuyết âm mưu" phổ biến kể từ khi thế giới ghi nhận các ca mắc bệnh đậu mùa khỉ bên ngoài khu vực Tây và Trung Phi.
Đậu mùa khỉ là do tác dụng phụ của vaccine
Các bài đăng trên mạng xã hội được chia sẻ trên khắp thế giới đã đưa ra thông tin sai lệch về các ca mắc bệnh đậu mùa khỉ trong thời gian gần đây là "tác dụng phụ" của vaccine ngừa COVID-19 của hãng dược phẩm AstraZeneca. Tuyên bố cho rằng vaccine của AstraZeneca sử dụng vector adenovirus của loài tinh tinh. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế cho rằng lập luận này "không có cơ sở thực tế".
Giáo sư Eom Jung-shik, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm y tế Gil thuộc Đại học Gachon (Hàn Quốc) khẳng định vaccine "không thể tạo ra virus mới bên trong cơ thể con người và gây ra một căn bệnh nào đó như đậu mùa khỉ". Adenovirus là vector vaccine, có nghĩa đây chỉ là phương tiện vận chuyển các hướng dẫn di truyền đến cơ thể để kích hoạt sản sinh ra protein đột biến tương tự như của virus SARS-CoV-2. Điều này sẽ thúc đẩy phản ứng miễn dịch để cơ thể chống lại lây nhiễm thực sự. Theo đó, adenovirus của loài tinh tinh đã được thay đổi để không lây nhiễm sang người hoặc tái tạo.
Giáo sư Yoo Jin-hong, một nhà dịch tễ học tại Đại học Công giáo Hàn Quốc, cho biết giả thuyết trên dường như xuất phát từ ý tưởng tinh tinh liên quan đến khỉ, song đây là tin đồn không có cơ sở thực tế.
Bệnh được gọi là đậu mùa khỉ do lần đầu tiên được các chuyên gia của Đan Mạch phát hiện ở loài khỉ (macaques) năm 1958. Khoảng 12 năm sau đó, những trường hợp mắc đầu tiên ở người được phát hiện tại CHDC Congo ở Tây Phi. Các nhà khoa học cho rằng không chỉ do tiếp xúc với khỉ, bệnh này còn có thể lây sang người thông qua tiếp xúc gần với chuột hoặc các loài gặm nhấm khác ở khu vực Nam sa mạc Sahara. Kể từ đó, bệnh này đã lan sang các nước khác, nhưng nhìn chung đã được kiểm soát ở khu vực Tây Phi.
Pfizer có vaccine phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ
Các bài đăng trên mạng xã hội cũng cho biết Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) Mỹ gần đây đã phê duyệt một loại vaccine mới của hãng dược phẩm Pfizer có khả năng ngừa bệnh đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, thông tin này hoàn toàn sai, vaccine duy nhất có thể phòng bệnh đậu mùa khỉ ở Mỹ được FDA phê duyệt vào năm 2019 và Pfizer không phải là hãng dược phẩm sản xuất vaccine này.
Bản thân hãng dược phẩm Pfizer cũng cho biết công ty này không có vaccine ngừa bệnh đậu mùa khỉ.
Phát biểu với hãng tin AFP, quan chức phụ trách báo chí tại FDA Abby Capobianco cho biết vaccine, có tên gọi là Jynneos, đã được FDA cấp phép để ngăn ngừa bệnh đậu mùa và bệnh đậu khỉ ở người trưởng thành, từ 18 tuổi trở lên, được xác định là có nguy cơ cao mắc bệnh đậu mùa hoặc bệnh đậu mùa khỉ. Jynneos không phải là một loại vaccine mới và FDA đã phê duyệt vaccine này hồi tháng 9/2019.
Ngày 18/5 vừa qua, công ty dược phẩm Bavarian Nordic, đơn vị sản xuất vaccine Jynneos, cho biết Mỹ đã đặt mua vaccine phòng bệnh đậu mùa khỉ trị giá 119 triệu USD. Jynneos là vaccine duy nhất được FDA phê duyệt phòng bệnh đậu mùa khỉ. Theo Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ, dữ liệu cho thấy vaccine này chỉ đạt hiệu quả 85% trong việc ngăn ngừa bệnh.
95% số ca mắc bệnh đậu mùa khỉ trên thực tế mắc zona
Các bài đăng trên mạng xã hội đã chia sẻ hình ảnh một bài báo của hãng tin CTV News của Canada cho biết 95% số ca mắc bệnh đậu mùa khỉ được nhà chức trách Canada điều tra trên thực tế mắc bệnh zona. Tuy nhiên, ông Rob Duffy, Giám đốc truyền thông của Bell Media - công ty mẹ của CTV News, khẳng định hãng tin này chưa bao giờ đăng thông tin như vậy và hình ảnh chụp màn hình không phải là bài báo của CTV News.
Giáo sư Isaac Bogoch thuộc Khoa Y trường Đại học Toronto (Canada) cho biết mặc dù một số triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ tương tự bệnh zona, song hai bệnh này không phải do cùng 1 loại virus gây ra.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!