Gần 30 năm thực hiện chủ trương sắp xếp đổi mới đất đai nông lâm trường, chúng ta đã có khoảng 1 triệu ha dự kiến bàn giao về địa phương. Thế nhưng nhiều diện tích nông, lâm trường đã giao về địa phương nhưng tỉnh vẫn chưa có quyết định thu hồi hoặc nhiều diện tích đã thu hồi nhưng vẫn chưa có quyết định giao đất, cấp sổ đỏ hộ gia đình, cá nhân sử dụng.
Từ năm 2006, khi nông lâm trường hữu nghị Việt Mông cổ phần hóa thì những người từng là công nhân của nông trường như bà Duân đã được huyện Ba Vì, Hà Nội tiếp nhận quản lý về mặt hộ khẩu. Thế nhưng đất đai nông lâm trường đến nay vẫn chưa được bàn giao.
"Chúng tôi còn may mắn ở lại chờ đợi quyền lợi của mình trên mảnh đất này, cũng có người đã ra đi", bà Vũ Thị Duân, thôn Quảng Phúc, xã Phú Yên, Ba Vì cho biết.
Người dân còn phải chờ đợi bởi sau 15 năm, UBND huyện Ba Vì mới nhận được bản đồ thể hiện diện tích dự kiến bàn giao về cho địa phương quản lý. Nhưng điều này mới chỉ dừng trên giấy mà chưa bàn giao thực địa.
Trong thời gian chờ bàn giao, đất đai đã bị buông lỏng quản lý. Để giữ nguyên hiện trạng, từ năm 2019, huyện Ba Vì đã ban hành Chỉ thị 36 trong đó có nội dung không cho phép xây dựng mới. Thế nhưng tại khu vực giáp ranh 3 xã Yên Bài, Vân Hòa, Kim Sơn tình trạng xây dựng biệt thự, nhà vườn, sang nhượng mua bán đất nông trường đã diễn ra trong nhiều năm. Những bức tường phân lô mọc lên ngày càng nhiều.
Theo ông Nguyễn Xuân Chiến, Chủ tịch UBND xã Yên Bài, Ba Vì, TP. Hà Nội: "Bây giờ chúng tôi chưa biết cách nào quản lý đất đó vì hồ sơ chuyển nhượng hầu như trao tay với nhau chứ không qua chính quyền địa phương xác nhận".
Còn tại huyện Quỳ Châu, Nghệ An, diện tích đất mà các nông lâm trường bàn giao về cho huyện là gần 1500 ha nhưng không ít trong số đó đang bị tranh chấp giữa người dân và nông lâm trường dẫn đến các thủ tục đều chậm trễ. Đã có những vườn keo của nông trường Đồng Hợp gần như bị đóng băng, chưa biết khi nào thu hoạch được vì nguy cơ cứ có đất trống là dân lấn chiếm.
Trong hơn 1 triệu ha đất mà các nông lâm trường bàn giao về cho các địa phương thì diện tích đất sạch để địa phương lên phương án sử dụng cũng như giao lại cho người dân là rất ít, thực tế đều ở tình trạng có tài sản trên đất và có những tranh chấp người trồng kẻ chặt. Vì vậy, hiện nay mới chỉ có 13/45 tỉnh lên được phương án sử dụng đất đai sau rà soát.
Lúc này tại nhà văn hóa thôn Việt Hòa, xã Vân Hòa, Hà Nội, các hộ dân đang tiến hành kê khai hiện trạng sử dụng đất nông trường. Thêm một bước tiến cho quá trình bàn giao đất trên thực địa cho địa phương vốn đã rất chậm trễ nhưng thực trạng dân đã về mà đất chưa về vẫn chưa có hồi kết.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!