Mỗi năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp, các gia đình lại soạn sửa để làm lễ tiễn ông Công ông Táo chầu trời. Đây là thời khắc rất thiêng liêng, ý nghĩa trong năm. Tùy theo phong tục tập quán mà mỗi nơi có một cách chuẩn bị khác nhau.
Tại Việt Nam, có sự khác nhau giữa 3 miền Bắc - Trung - Nam về ngày lễ này.
Cúng ông Công ông Táo vào thời điểm nào?
Tại miền Bắc, người dân thường làm lễ cúng ông Công ông Táo từ khá sớm, không nhất thiết phải đúng vào ngày 23 tháng Chạp mà có thể bắt đầu từ ngày 20, muộn nhất là 12h trưa ngày 23 tháng Chạp.
Tại miền Trung, thời gian cúng ông Công ông Táo là đêm 22, rạng ngày 23 âm lịch.
Tại miền Nam, người dân thường làm lễ vào buổi tối, từ 20h - 23h. Người miền Nam cho rằng vào cuối ngày, sau khi cả gia đình đã dùng xong bữa tối, không còn nấu nướng và dùng đến bếp thì mới được tiễn ông Táo lên gặp Ngọc Hoàng.
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo phong phú như thế nào?
Ở miền Bắc, mâm cỗ cúng ngày lễ ông Công ông Táo đủ các món ăn truyền thống như xôi, gà, giò, chả, canh măng, nem... Đặc biệt, trong mâm cỗ cúng ở nhiều địa phương khu vực Bắc Bộ sẽ có xôi chè, thường là chè bà cốt, nấu bằng nếp cái, xôi vò, đường nâu và gừng.
Tại miền Trung: Một số vùng như Huế và Hội An có tục cúng tượng đất Táo quân và dựng cây nêu sau ngày 23 tháng Chạp. Bộ tượng đất có đầy đủ đồ cúng, hoa tươi, hoa quả, đặt tượng mới và tượng cũ cạnh nhau. Mâm cơm phải có cá thu hoặc cá ngừ.
Tại miền Nam, do có sự giao thoa văn hóa nên mâm cúng của người miền Nam cũng có sự tương đồng với người miền Bắc. Ngoài những món mặn chủ đạo như: nem, giò, bánh chưng, hành muối, gà luộc..., người miền Nam có thêm một đĩa đậu phộng, kẹo vừng đen...
Ông Táo lên chầu bằng phương tiện gì?
Ở miền Bắc, có lẽ nét đặc trưng văn hóa khác biệt nhất với 2 miền còn lại trong lễ cúng ông Công ông Táo chính là việc dùng cá chép làm đồ cúng lễ. Cá chép ở đây có thể là cá chép sống, cũng có thể là cá chép giấy, tùy theo từng gia đình. Sau khi thắp nhang, khấn bái hoàn tất, gia chủ sẽ phóng sinh cá chép sống ra ao, hồ, sông gần nhà.
Tại miền Trung, thay vì cúng cá chép như miền Bắc, người dân ở đây thường cúng một con ngựa bằng giấy có đủ bộ yên, cương.
Ở miền Nam, thường người dân sẽ cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy.
Sau đây là bài khấn đưa ông Táo về trời, mời các bạn cùng tham khảo:
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy Ngài đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ (chúng) con là: ……………
Ngụ tại:…………
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm.
Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.
Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam mô A di đà Phật!
 Nghe cá chép kể chuyện ông Công, ông Táo VTV.vn - Theo TS Trần Hữu Sơn, Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam: Theo dân gian, cá chép vượt vũ môn nên mới cúng cá chép để mong hóa rồng, tiễn ông Táo về trời. |  Không còn bát hương, tàn tro vứt xuống hồ trong ngày ông Công, ông Táo VTV.vn - Ghi nhận tại một số điểm thả cá chép năm nay như hồ Thành Công, Ngọc Khánh, Đống Đa..., người dân không còn mang bát hương, tàn tro vứt xuống hồ như những năm trước. |  Chợ Thành Công nhộn nhịp ngày ông Công ông Táo VTV.vn - Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp, các gia đình sẽ tất bật sửa soạn lễ cúng ông Công ông Táo. Vào lúc này, không khí tại chợ Thành Công đang rất nhộn nhịp. |
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!