Dù được liên tục cảnh báo nhưng vẫn ghi nhận tình trạng hàng loạt công nhân rút bảo hiểm 1 lần sau khi nghỉ việc. Họ cho rằng khi nào có việc mới thì đóng lại sẽ không ảnh hưởng gì. Tuy nhiên nếu làm như vậy thì về lâu dài, lương hưu khó được đảm bảo. Người lao động cần hiểu đúng về BHXH. Chỉ còn chưa đầy nửa tháng nữa, Dự thảo luật Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi sẽ được trình Chính phủ. Cần lưu tâm những điểm nào để Luật sẽ là tiền đề cho các giải pháp của tình trạng này?
Với những quy định hiện hành, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội khi có yêu cầu thì được nhận bảo hiểm xã hội một lần. Đây được cho là chính sách về BHXH một lần khá thông thoáng nên người lao động sẽ tính tới chế độ này đầu tiên khi nghỉ việc hoặc gặp các khó khăn tài chính trước mắt.
Theo thống kê, giai đoạn 2016-2021, cả nước có 4,06 triệu người rút BHXH một lần. Tính bình quân mỗi năm có khoảng 800.000 nghìn người, số lượng năm sau cao hơn năm trước, tốc độ tăng trung bình 11%. Trong số những người rút BHXH một lần chỉ có 1,2 triệu người quay lại tiếp tục đóng BHXH.
Dự thảo luật BHXH đã đề xuất giảm số năm đóng để hưởng lương hưu. Thay vì thời gian đóng BHXH dài, tối thiểu 20 năm. Đây được cho là một nguyên nhân khiến nhiều lao động lựa chọn rút BHXH một lần thay vì chờ đợi để nhận lương hưu. Theo đó, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã đề xuất: rút ngắn thời gian đóng Bảo hiểm xã hội xuống còn 15 năm.
Bên cạnh đó dự thảo luật còn đề xuất hai phương án rút bảo hiểm xã hội một lần. Trong đó:
Phương án 1: Người lao động tham gia dưới 20 năm bảo hiểm xã hội (BHXH) và sau một năm nghỉ việc không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thì được rút một lần. Người lao động được rút 100% quá trình đóng bảo hiểm xã hội nếu có nhu cầu, song về lâu dài sẽ chịu thiệt khi không được hưởng lương hưu.
Phương án 2: Người lao động được rút một lần song tối đa không quá 50% tổng thời gian đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Bảo hiểm xã hội là quyền lợi của người lao động. Trước khi dự thảo Luật BHXH được thông qua thì việc người lao động vẫn quyết định rút bảo hiểm xã hội 1 lần thực sự là một việc cần phải cân nhắc. Trong suốt gần 40 năm qua, cũng đã có những làn sóng rút bảo hiểm xã hội 1 lần. Và hệ lụy mà những người lao động rút 1 lần đó vẫn còn đang hiển hiện ngày hôm nay.
Cùng trao đổi về vấn đề này với ông Phạm Minh Huân, Nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!