Tính đến 4h ngày 19/10, đã có 128 người thiệt mạng và mất tích, nhiều nơi vẫn chìm sâu trong nước lũ.
Miền Trung mưa lũ 15 ngày, vượt qua mọi kỷ lục của các năm trước. Tổng lượng mưa khu vực Hà Tĩnh - Quảng Nam đã lên tới hàng nghìn mm, còn lớn hơn lượng mưa của cả năm. 5 con sông lần lượt vượt mức lũ lịch sử, có nơi cao hơn mức lũ lịch sử cả mét.
Cao điểm là trong hai ngày vừa qua, lũ trên sông Kiến Giang - Quảng Bình vượt mức lịch sử năm 1979. Hiện nước sông Ngàn Sâu ở Hà Tĩnh tiếp tục lên nhanh, hồ thủy điện Kẻ Gỗ xả lũ mạnh, nước dâng cuồn cuộn, hàng triệu người dân miền Trung phải chống chọi với lũ dữ.
4 trận sạt lở đất liên tiếp xảy ra ở Thừa Thiên Huế, Quảng Trị cướp đi hàng chục sinh mạng của người dân và các cán bộ chiến sĩ. Gần 70.000 người đã phải di dời tránh lũ.
Dự báo mưa to còn tiếp tục kéo dài 2 ngày nữa, tâm mưa là Hà Tĩnh, Quảng Bình. Tình trạng ngập lụt sâu diện rộng còn tiếp diễn.
Lực lượng công an Hà Tĩnh giúp nhân dân sơ tán tránh lũ (Ảnh: TTXVN)
Miền Trung đang có đủ yếu tố gây sạt lở
Khó khăn, nguy hiểm lúc này không chỉ là ngập lụt sâu, chia cắt mà sạt lở cũng đang rất căng thẳng. Liên tiếp xảy ra các vụ sạt lở nghiêm trọng, vùi lấp nhiều người dân. Đợt mưa lũ tại miền Trung lần này vẫn còn những diễn biến nguy hiểm khó lường.
Tính đến thời điểm này, đã có 5 con sông thuộc 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế mức nước lũ vượt qua tất cả các mốc lịch sử. Nước lũ đều vượt cấp báo động cao nhất cả mét nước.
Lượng mưa cũng lớn chưa từng có. Mưa trong nửa tháng qua ở hầu hết các điểm đều hơn 1.000mm. Riêng Quảng Trị lên đến hơn 3.000mm, lớn hơn cả tổng lượng mưa của cả năm cộng lại, gấp đôi so với trận mưa lũ lịch sử năm 1999. Vì đâu thiên tai lại khủng khiếp đến như vậy?
Mưa năm nay lớn hơn, kéo dài hơn cả năm 1999. Ngoài các yếu tố gây mưa giống năm 1999 là không khí lạnh, nhiễu động gió đông và dải hội tụ nhiệt đới còn có hiện tượng hiếm gặp là 4 cơn bão, áp thấp nhiệt đới và vùng thấp nối tiếp đi vào miền Trung.
Sạt lở đất ở Hướng Hóa, Quảng Trị (Ảnh: TTXVN)
Không chỉ có lũ, sạt lở đất cũng vô cùng nguy hiểm. Đây là thiên tai xảy ra trên quy mô nhỏ nhưng thiệt hại cực kỳ lớn. Theo các chuyên gia, miền Trung đang có đủ 3 yếu tố bất lợi là mưa lớn, địa hình dốc và nền đất đá rời rạc. Cấp độ rủi ro thiên tai đã đến mức 4/5 trong thang cảnh báo.
Cụ thể, núi đồi ở miền Trung có độ dốc đứng. Tại những điểm vừa xảy ra sạt lở ở như Rào Trăng, Thừa Thiên Huế hay Hướng Hóa, Quảng Trị, độ độ dốc của địa hình khoảng 20-40 độ. Miền Trung đang trải qua đợt mưa lớn kỷ lục và kéo dài. Lượng mưa trong 13 ngày qua đều vượt trên 1.000 mm, Quảng Trị là hơn 3.000mm, vượt cả tổng lượng mưa của cả năm cộng lại, gấp đôi lượng mưa của trận lụt lịch sử năm 1999.
TS. Nguyễn Quốc Thành, Viện Địa chất, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết: "Khi mưa đủ lớn, thời gian đủ dài, đất trên bờ dốc ngậm no đủ nước sẽ dịch chuyển xuống sườn dốc xảy ra trượt lở".
Những yếu tố này còn kết hợp với yếu tố địa chất rất bất lợi do "miền Trung bị một đợt khô hạn kéo dài. Cấu trúc đất đã bị phá hủy, gặp đợt mưa lớn tập trung nhiều ngày sẽ bị yếu và rất dễ dịch chuyển".
Dự báo, mưa lớn còn kéo dài hết ngày 20/10 ở hai tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình. Sau đó cả miền Trung sẽ có khoảng tạm nghỉ nhưng đến ngày 24/10 lại có thể ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới đang ngấp nghé phía ngoài biển Đông. Với diễn biến này, lũ sẽ bớt căng thẳng nhưng nguy cơ sạt lở vẫn rất nguy hiểm. 6 tỉnh từ Nghệ An đến Quảng Nam, đặc biệt những nơi đã, đang nằm trong tâm mưa lớn là Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế có nguy cơ sạt lở rất cao và trên phạm vi rộng.
Đặc biệt, lưu ý với các hộ sinh sống gần các chân đồi núi. Trong vụ sạt lở tại Quảng Trị, điểm sạt lở cách núi đến 1,6km nhưng vẫn bị hàng triệu m3 đất đá sạt lở xuống. Khu vực ven sông suối, hay những khu vực thủy điện là những vùng sạt lở rất cao.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!