Xuất siêu 14 tỷ USD: Động lực tăng trưởng bền vững từ doanh nghiệp

Kim ngạch xuất nhập khẩu tháng 8 đạt 83,06 tỷ USD, tăng 16%, đưa con số 8 tháng lên mức kỷ lục 306 tỷ USD

Điểm sáng từ xuất khẩu

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất ổn, Việt Nam đã ghi dấu ấn với xuất siêu gần 14 tỷ USD sau 8 tháng đầu năm 2025. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 597,93 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ, khẳng định vị thế ngày càng vững chắc trên bản đồ thương mại thế giới. Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, kim ngạch xuất nhập khẩu tháng 8 đạt 83,06 tỷ USD, tăng 16%, đưa con số 8 tháng lên mức kỷ lục. Xuất khẩu đạt 306 tỷ USD, vượt chỉ tiêu đề ra, với bình quân 38,2 tỷ USD mỗi tháng, riêng tháng 7 và 8 vượt ngưỡng 42 tỷ USD, đạt cột mốc lịch sử. Thành tựu này phản ánh sức bật của doanh nghiệp Việt Nam, kết hợp hiệu quả từ các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA và RCEP, giúp giảm rào cản thuế quan và mở rộng thị trường.

Ông Diệp Nam Hải, Tổng Giám đốc Công ty Cholimex, chia sẻ tại Vietnam International Sourcing 2025 vừa diễn ra ở TP. Hồ Chí Minh rằng, để chinh phục thị trường EU, Cholimex phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường, an sinh, sản xuất và kinh doanh. Công ty áp dụng công nghệ xanh, sử dụng năng lượng tái tạo, giảm phát thải carbon gần bằng không và tích hợp số hóa để theo dõi chuỗi cung ứng từ nông trại đến bàn ăn. Ngoài ra, Cholimex đảm bảo quyền lợi lao động, từ lương thưởng công bằng đến đào tạo an toàn, tuân thủ các chứng nhận như ISO 22000, HACCP và quy định EU về truy xuất nguồn gốc. Mỗi lô hàng tôm, cá tra hay gia vị đều phải "kể" câu chuyện chi tiết từ nguyên liệu đến đóng gói.

Một giám đốc doanh nghiệp xuất khẩu tại phường Thủ Dầu Một, TP. Hồ Chí Minh, cho biết công ty đã đầu tư hệ thống IoT giám sát nhiệt độ bảo quản thời gian thực và huấn luyện nông dân đối tác ở Đồng bằng sông Cửu Long đạt chuẩn GlobalG.A.P. Những nỗ lực này tiêu tốn hàng triệu USD và đòi hỏi thay đổi văn hóa doanh nghiệp. "Chúng tôi mất hàng tháng để điều chỉnh quy trình, thậm chí loại bỏ nhà cung cấp không đạt chuẩn. Thử thách lớn nhất là sự kiên nhẫn, vì châu Âu không chấp nhận 'gần đúng'," vị này chia sẻ.

Hai nhóm hàng trụ cột, nông sản, thủy sản và công nghiệp chế biến, đóng vai trò quan trọng. Cà phê dẫn đầu với 1,4 triệu tấn, kim ngạch 6,5 tỷ USD, giữ vị thế xuất khẩu robusta lớn nhất thế giới, đồng thời đẩy mạnh chế biến sâu như cà phê hòa tan. Hạt tiêu đạt 3,3 tỷ USD, tăng 18%, còn gạo khẳng định vị trí thứ hai thế giới nhờ giống ST24, ST25, chinh phục Mỹ, EU, Nhật Bản.

Còn nhiều thách thức

Dù đạt xuất siêu 14 tỷ USD, Việt Nam vẫn đối mặt thách thức để duy trì tăng trưởng bền vững. Nông nghiệp còn manh mún, khó kiểm soát chất lượng; thủy sản chịu rào cản kỹ thuật về truy xuất nguồn gốc; công nghiệp chế biến phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu, dễ bị tổn thương trước biến động giá quốc tế. Cạnh tranh gay gắt từ Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ và chính sách thuế quan mới từ Hoa Kỳ đòi hỏi giải pháp quyết liệt. Các chuyên gia nhận định, để đạt mục tiêu xuất khẩu năm 2025, doanh nghiệp không chỉ tập trung vào thị trường quen thuộc mà cần khai phá thị trường mới.

Ông Phạm Thế Cường, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Indonesia, nhấn mạnh tiêu chí Halal là yếu tố sống còn tại quốc gia Hồi giáo lớn nhất thế giới. Halal không chỉ giới hạn ở thực phẩm mà bao gồm mọi khía cạnh đời sống, từ mỹ phẩm, thuốc men đến du lịch và giải trí, được quy định trong Kinh Koran. Nhu cầu sản phẩm Halal tại Indonesia tăng cao, mở ra dư địa lớn cho xuất khẩu Việt Nam, đặc biệt doanh nghiệp Nghệ An, nếu đầu tư bài bản. Doanh nghiệp cần quyết tâm, tập trung nguồn lực, cải thiện chất lượng và an toàn sản phẩm để giành lòng tin người tiêu dùng Indonesia. Ông Cường khuyên doanh nghiệp nghiên cứu quy định Halal qua trang web BPJPH hoặc Thương vụ Việt Nam, đồng thời xin chứng nhận Halal sớm để tạo lợi thế cạnh tranh.

Giải pháp đồng bộ là chìa khóa. Xây dựng thương hiệu quốc gia cho gạo, cà phê, cá tra, đồ gỗ là nhiệm vụ cấp thiết. Đầu tư hạ tầng logistics, kho lạnh, cảng biển giúp giảm chi phí. Chuyển đổi xanh và số hóa sản xuất, áp dụng tiêu chuẩn hữu cơ, carbon thấp đáp ứng yêu cầu từ EU, Mỹ, Nhật Bản, đồng thời tạo lợi thế dài hạn. Doanh nghiệp cần chuyển từ xúc tiến "trưng bày, chờ đợi" sang chủ động đặt lịch với đối tác, liên kết theo cụm ngành để chia sẻ năng lực kiểm định và chuẩn hóa. Lợi thế logistics thông minh, đặc biệt với nông sản và thực phẩm chế biến, sẽ giảm hao hụt. Chủ động xúc tiến còn thúc đẩy du lịch, đầu tư, biến "khách tham quan" thành "người mua thường niên".

Từ nay đến cuối năm, Bộ Công Thương sẽ tổ chức thêm các hội chợ với quy mô lớn để doanh nghiệp ký hợp đồng. Với mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12%, tương ứng 37,9 tỷ USD mỗi tháng và xuất siêu 30 tỷ USD cả năm, Việt Nam có nền tảng vững chắc. Kết quả 8 tháng không chỉ về quy mô mà còn chuyển dịch chất lượng, từ "Made in Vietnam" thô sơ sang sản phẩm tinh chế, thân thiện môi trường. Trong hội nhập sâu rộng, nông sản, thủy sản và công nghiệp chế biến sẽ tiếp tục là trụ cột, đưa Việt Nam tiến tới phát triển bền vững, đóng góp vào tăng trưởng GDP và ổn định kinh tế vĩ mô.