Hội nghị các nhà lãnh đạo ASEAN lần này diễn ra trong bối cảnh đặc biệt. Xin ông cho biết Việt Nam tham gia Hội nghị có ý nghĩa như thế nào và đã có những đóng góp nổi bật gì vào kết quả Hội nghị?
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng: Đúng là Hội nghị diễn ra trong bối cảnh nhiều nước trong khu vực đang phải trải qua các đợt bùng phát dịch mới rất phức tạp. Mặc dù vậy, các nhà Lãnh đạo ASEAN vẫn quyết tâm gặp mặt trực tiếp, cho thấy cam kết và nỗ lực rất lớn của các nước thành viên, vượt lên khó khăn, cùng chung tay xử lý những vấn đề cấp thiết đang nổi lên mà ASEAN phải đối mặt.
Đối với Việt Nam, Thủ tướng ta quyết định tham dự Hội nghị chỉ sau chưa đầy 20 ngày nhậm chức, thể hiện tinh thần chủ động, tích cực và đóng góp trách nhiệm của Việt Nam trong ASEAN. Với vị thế có được trong ASEAN, đặc biệt là sau nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020, là thành viên duy nhất của ASEAN trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và đang là Chủ tịch Hội đồng Bảo an tháng 4/2021, sự tham gia, đóng góp của Việt Nam được cộng đồng quốc tế và khu vực rất trông đợi. Đoàn Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đã đáp ứng được kỳ vọng đó. Chúng ta tham gia, đóng góp tích cực, thực chất trên nhiều nội dung của Hội nghị, đúng với tinh thần của một thành viên trách nhiệm, nỗ lực vì công việc chung của "đại gia đình ASEAN".
Thủ tướng Phạm Minh Chính đến Indonesia, bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị các Nhà Lãnh đạo ASEAN. Ảnh: VGP
Các ý kiến, đề xuất của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị nhận được sự đồng tình và chia sẻ cao từ Lãnh đạo các nước ASEAN, đáp ứng trúng những quan tâm và ưu tiên của ASEAN lúc này, nhất là về kiểm soát COVID-19, thúc đẩy phục hồi và cách thức ứng phó hữu hiệu với các vấn đề nảy sinh. Thủ tướng cũng đã khéo léo thúc đẩy các kết quả đạt được trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020 của ta và kết hợp lồng ghép các vấn đề Việt Nam có lợi ích như Biển Đông, Mê Công trong các định hướng hợp tác của ASEAN. Thủ tướng đề nghị ASEAN cần quan tâm đến vấn đề thu hẹp khoảng cách phát triển ở các tiểu vùng, trong đó có Mê-Công, đảm bảo không vùng, miền nào bị bỏ lại phía sau, nhất là trong bối cảnh các tác động của COVID-19 đang làm giãn rộng khoảng cách phát triển trong ASEAN.
Để giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN trong môi trường chiến lược diễn biến phức tạp, Thủ tướng nhận định lòng tin và thiện chí của các bên cần được thể hiện bằng các hành động thực tế, tránh các hành động làm gia tăng căng thẳng và phức tạp tình hình. Thủ tướng nhấn mạnh ASEAN cần duy trì lập trường nguyên tắc về vấn đề Biển Đông, trong đó có duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không, tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982, thực hiện nghiêm túc DOC và sớm hoàn tất COC hiệu lực, hiệu quả.
Chia sẻ quan điểm của Lãnh đạo các nước ASEAN về các vấn đề quốc tế, khu vực đang được quan tâm, trong đó có tình hình Myanmar, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định tôn trọng nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước, song với tinh thần đoàn kết của một Cộng đồng, ASEAN không thể thờ ơ trước các vấn đề nảy sinh tác động đến ổn định và phát triển chung của khu vực. Các đề xuất của Thủ tướng ta về cách thức ASEAN tham gia hỗ trợ Mi-an-ma rất phù hợp với ý kiến chung của các Lãnh đạo ASEAN. Đó là cần cử đại diện của ASEAN tới Mi-an-ma tìm hiểu tình hình thực tế, tiếp xúc với các bên, thúc đẩy đối thoại, tìm giải pháp, song song với việc tăng cường các nỗ lực trợ giúp nhân đạo cho người dân. Đề cập các nỗ lực của Việt Nam trong vai trò Ủy viên không thường trực và Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc tháng 4/2021 duy trì trao đổi cân bằng về Myanmar tại Hội đồng Bảo an, Thủ tướng đề nghị các nước ASEAN và Myanmar phối hợp chặt chẽ cùng Việt Nam để vận động các Đối tác ủng hộ vai trò của ASEAN thúc đẩy tìm ra giải pháp phù hợp, khả thi, căn bản, thực chất cho vấn đề Myanmar.
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị các Nhà lãnh đạo ASEAN. Ảnh: TTXVN
Tựu chung lại, có thể nói các đóng góp vừa mang tính chiến lược, vừa thực chất, hiệu quả của Việt Nam, qua các phát biểu của Thủ tướng tại Hội nghị đã cùng với các thành viên ASEAN thực sự đã tiếp tục khẳng định hình ảnh, dấu ấn của Việt Nam trong ASEAN, cùng các nước thành viên khác góp phần quan trọng làm nên thành công ngoài mong đợi của Hội nghị các nhà Lãnh đạo ASEAN lần này – hoạt động cấp cao trực tiếp đầu tiên của ASEAN trong năm 2021 và sau 18 tháng ASEAN phải chuyển các Hội nghị sang hình thức trực tuyến do tình hình dịch bệnh COVID 19.
Trong thời gian Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ đã có các hoạt động song phương với Lãnh đạo các nước. Xin Thứ trưởng cho biết ý nghĩa và kết quả của các hoạt động này?
Chỉ trong thời gian rất ngắn, chưa đầy hai ngày, bên cạnh việc tham dự Hội nghị các Nhà lãnh đạo ASEAN, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có hàng loạt các hoạt động song phương với Lãnh đạo các nước ASEAN như Tổng thống Indonesia Joko Widodo (chủ nhà HNLĐ ASEAN), Quốc vương Brunei Darussalam Haji Hassanal Bolkiah (Chủ tịch ASEAN 2021), Thủ tướng Campuchia Hun Sen, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long và Thủ tướng Malaysia Muhyiddin Yassin. Ngoài ra, bên lề hội nghị, Trưởng đoàn các nước khác như Lào, Thái Lan, Philíppines và Myanmar đã gặp chào, chúc mừng Thủ tướng trên cương vị mới và bày tỏ mong muốn Thủ tướng quan tâm thúc đẩy quan hệ song phương.
Thông qua hoạt động tiếp xúc đối ngoại cấp cao đầu tiên của Thủ tướng với các đối tác quan trọng trong ASEAN, chúng ta đã khẳng định đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng XIII coi trọng phát triển quan hệ hợp tác, hữu nghị, truyền thống với các nước láng giềng và ASEAN. Đây cũng là dịp để Thủ tướng tiếp xúc trực tiếp và thiết lập quan hệ với các Lãnh đạo cấp cao các nước trong khu vực.
Các cuộc hội đàm, hội kiến diễn ra trong không khí thân tình, cởi mở, chân thành. Lãnh đạo các nước chúc mừng Thủ tướng Phạm Minh Chính được Quốc hội tín nhiệm bầu vào trọng trách mới, đánh giá cao vai trò, vị thế của Việt Nam và chúc mừng các thành tựu của chúng ta trong phòng chống COVID-19 cũng như duy trì đà phát triển kinh tế.
Thủ tướng ta đã trao đổi với Lãnh đạo các nước nhiều vấn đề chiến lược với tầm nhìn và định hướng quan trọng cho quan hệ với các nước cũng như những biện pháp rất cụ thể, thực chất nhằm thúc đẩy hợp tác toàn diện, hiệu quả nhất. Thủ tướng và Lãnh đạo các nước nhất trí nhiều biện pháp thúc đẩy hợp tác song phương hiệu quả, thực chất, nhất là về kinh tế, thương mại, đầu tư, thiết thực hỗ trợ nỗ lực phục hồi sau đại dịch COVID-19. Các mục tiêu cụ thể đã được nhất trí như tăng gấp đôi kim ngạch thương mại hai chiều với Brunei, sớm đưa thương mại hai chiều với Indonesia lên 10 tỷ USD, với Malaysia lên 15 tỷ USD…; hỗ trợ tháo gỡ khó khăn và tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng thương mại và thu hút đầu tư; nối lại đường bay và thiết lập hành lang đi lại an toàn; đẩy mạnh hợp tác về giáo dục đào tạo, nông – ngư nghiệp, môi trường – biến đối khí hậu, hợp tác biển và đại dương, trong đó có thực thi pháp luật trên biển…
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng. Ảnh: TGVN
Thủ tướng cũng nhất trí với Lãnh đạo các nước phối hợp chặt chẽ và ủng hộ nhau trên các diễn đàn quốc tế, trong đó có củng cố vai trò trung tâm của ASEAN cũng như tăng cường quan hệ gắn kết giữa ASEAN với Liên hợp quốc. Trao đổi về các vấn đề an ninh, chiến lược khu vực và quốc tế cùng quan tâm, Thủ tướng ta đã khẳng định lập trường nhất quán của Việt Nam trong vấn đề Biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó UNCLOS 1982.
Cũng nhân dịp này, Thủ tướng đề nghị các nước tiếp tục tạo điều kiện hỗ trợ cộng đồng người Việt Nam sinh sống và làm ăn ở sở tại, đặc biệt là bảo đảm an toàn, phòng chống COVID-19, tạo điều kiện quá cảnh và tổ chức chuyến bay đưa người Việt Nam về nước trong bối cảnh tình hình dịch bệnh tại một số nước trong khu vực đang diễn biến phức tạp.
Có thể nói kết quả các hoạt động song phương lần này tạo nền tảng vững chắc cho việc triển khai chính sách đối ngoại của ta với các đối tác quan trọng ngay từ đầu nhiệm kỳ của Chính phủ mới, đồng thời là khởi đầu tích cực, góp phần tạo dựng quan hệ hợp tác, hữu nghị và thân thiện giữa Thủ tướng với Lãnh đạo các nước ASEAN.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!