Xuất hiện từ cách đây hơn 1000 năm, "Funa zushi" chính là một trong những món sushi đầu tiên của người Nhật Bản. Trái ngược với những phiên bản sushi hiện đại, vốn thường được làm từ những miếng cá hay hải sản tươi sống, thành phần chính của Funa zushi lại là một loại cá lên men và đặc biệt hơn nữa là để hoàn thành món ăn này, người ta cần phải mất đến 3 năm.
Loại cá được dùng để làm món Funa zushi có tên là nigorobuna. Đây là một thành viên thuộc họ Cá Chép sinh sống chủ yếu ở hồ Biwa, thuộc quận Shiga, Nhật Bản.
Có thể tóm tắt quy trình làm ra món sushi lâu đời và cầu kỳ bậc nhất này như sau: Các con cá nigorobuna sau khi đánh bắt sẽ được ướp với muối; tiếp theo chúng được ủ chua với cơm trong một thùng gỗ, được biết, cơm sẽ giúp đẩy nhanh tốc độ lên men của món ăn; sau khoảng thời gian ủ chua từ 1-3 năm, món Funa zushi sẽ đạt được độ chín cần thiết và có thể thưởng thức.
Thông thường, người Nhật sẽ thực hiện việc ướp cá với muối vào mùa xuân. Trong khi đó, công đoạn ủ chua lại được tiến hành vào mùa hè.
Trong suốt quá trình lên men, xương và thịt cá sẽ trở nên mềm đi. Đồng thời, hương vị chua nồng cũng sẽ được tăng dần lên. Chính vì điều này, những người từng thưởng thức Funa zushi đều có chung nhận xét là món ăn này có một mùi hương rất mạnh, còn vị thì cực kỳ đậm và có phần giống dấm ăn.
Để thưởng thức món Funa zushi, người ta thường cắt thành từng lát mỏng và ăn trực tiếp hoặc nấu súp. Ngoài ra, khi thưởng thức món ăn này, bạn cũng nên nhấm nháp thêm một cốc bia hoặc ít rượu sake để thêm "tròn vị".
Trong quá khứ, những người nông dân trồng lúa thường dùng Funa zushi như một vật phẩm để cúng tế thánh thần. Hiện nay, ngày càng có ít người làm món Funa zushi truyền thống. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc món ăn này khá kỳ công để chuẩn bị, hương vị nồng kén người ăn, và một phần là do số lượng cá nigorobuna đánh bắt được đang giảm dần vì sự biến đổi hệ sinh thái ở hồ Biwa.