Trong đó có mô hình bảo tàng sinh thái hay còn gọi là bảo tàng "sống" giúp bảo tồn các giá trị văn hoá lâu đời, mang lại nguồn tài nguyên du lịch to lớn cho địa phương, thu hút sự chú ý từ khách du lịch. Và địa phương đầu tiên đang được các chuyên gia đề xuất triển khai mô hình này đó là làng cổ Bát Tràng - nơi sở hữu di sản văn hoá phi vật thể trong Danh mục quốc gia với Nghề truyền thống gốm Bát Tràng.
Các sản phẩm gốm, lò nung gốm, thậm chí là toàn bộ không gian kiến trúc cổ hay con người tại đây đều có thể trở thành một phần của bảo tàng sinh thái Bát Tràng.
Nếu như với bảo tàng truyền thống khách tham quan chỉ được tiếp xúc với hiện vật, mẫu vật. Mô hình bảo tàng sinh thái hay bảo tàng "sống" sẽ cho du khách tiếp xúc trực tiếp với một không gian mở, với những người tạo ra hiện vật, làm nên giá trị của làng nghề và tìm hiểu trực tiếp về cuộc sống hàng ngày, văn hoá của họ.
Mô hình bảo tàng sinh thái hay còn gọi là bảo tàng "sống" giúp bảo tồn các giá trị văn hoá lâu đời tại Bát Tràng. (Ảnh: TTXVN)
Tại toạ đàm "Bảo tàng sinh thái làng cổ Bát Tràng những cơ hội của tương lai" mới đây các chuyên gia đã phân tích những thế mạnh tiềm năng của làng cổ bát tràng để có thể trở thành mô hình bảo tàng sinh thái đầu tiên tại Việt Nam.
TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Chuyên gia về bảo tàng sinh thái nhấn mạnh: "Đối với bảo tàng sinh thái điều quan trọng là ký ức, lãnh thổ và cộng đồng. Soi chiếu vào trường hợp của bát tràng tôi cho rằng là Bát Tràng có thể hội tụ cả 3 yếu tố này. Đối với bảo tàng sinh thái đó là cả một dòng chảy sống động, toàn bộ đời sống của cộng đồng vẫn được diễn ra. Và biến tất cả đời sống văn hoá đó cùng với cảnh quan sinh thái nhân văn trở thành những hiện vật của bảo tàng".
Mô hình Bảo tàng sinh thái sẽ lưu giữ các nét truyền thống lâu đời mang lại giá trị, tiếng vang cho địa danh như tại Bát Tràng là công trình công cộng, dân dụng mang kiến trúc cổ lâu đời như: đường làng, đền chùa, giếng làng 400 năm tuổi, lò bầu nung 100 năm tuổi, ẩm thực và đặc biệt là nghề gốm thủ công lâu đời. Ngoài việc bảo tồn, hạ tầng cảnh quan cũng sẽ được chỉnh trang đồng bộ và người dân tại đây cũng sẽ trở thành những hướng dẫn viên hay chính là người vận hành mô hình bảo tàng sinh thái này.
Chị Vũ Như Quỳnh - Chủ nhiệm CLB nữ nghệ nhân, doanh nhân làng cổ Bát Tràng chia sẻ: "Khi có dự án này, thì mình có một sự kết nối, kết nối để có một cộng đồng làm du lịch. Thì như thế khi bước vào xóm cổ hay đi vào Bát Tràng thì sẽ có sự nhất quán đồng bộ về cảnh quan. Thứ hai là về môi trường, đem lại một trải nghiệm tốt nhất cho khách du lịch cũng như khách tham quan hướng đến trải nghiệm cũng như mua sắm".
Ông Phạm Văn Mai - Phó Trưởng Ban Đại diện nhân dân làng Bát Tràng cho biết: "Xưa nay người dân Bát Tràng đã từng bước để làm du lịch và đầu tư để có thể có được cơ sở hạ tầng tiếp nhận được khách du lịch. Nhưng như thế chưa đủ, chúng ta phải tiếp tục đầu tư và không ảnh hưởng đến đời sống sản xuất, cư trú của cư dân. Nhưng phải đầu tư với cái tri thức của chuyên ngành bảo tàng. Làm hiệu ứng, hiệu quả cao hơn và hấp dẫn đối với khách du lịch".
Tại một số nước đã triển khai bảo tàng sinh thái thì mô hình này tạo ra nguồn tài nguyên du lịch đặc biệt mang tới giá trị cho người dân địa phương cũng du khách. Đề án sẽ được tiếp tục nghiên cứu, triển khai và dự kiến Bảo tàng sinh thái Bát Tràng sẽ được đưa vào vận hành vào năm 2027 và trở thành làng nghề đầu tiên ở nước ta áp dụng mô hình này.
Khám phá triển lãm “Gốm cổ Bát Tràng" VTV.vn - Triển lãm nhằm giới thiệu tới công chúng trong nước và bạn bè quốc tế sưu tập hiện vật gốm Bát Tràng từ thế kỷ 14 đến thế kỷ 20 độc đáo, đặc sắc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!