Theo kế hoạch, ngày 17/8, các trường đại học sẽ công bố điểm chuẩn trúng tuyển. Đây là điểm chuẩn của phương thức xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT. Còn từ vài tháng trước, đã có nhiều thí sinh biết là mình đỗ đại học nhờ xét tuyển sớm.
Các trường đang có khoảng 20 phương thức xét tuyển sớm, hay còn gọi là xét tuyển kết hợp, xét tuyển có điều kiện. Các thí sinh chưa học hết lớp 12 có thể đã biết mình đỗ đại học, như vậy phần nào giảm đi áp lực thi cử. Các trường đại học, cao đẳng thì chủ động hơn trong tuyển sinh.
Tuy nhiên, quá trình tuyển sinh này cũng đang bộc lộ một số băn khoăn, lo ngại về tính công bằng. Và liệu xét tuyển sớm có gây ảnh hưởng tiêu cực đến giáo dục phổ thông?
20 phương thức tuyển sinh khác nhau ở tất cả các trường, trong đó có những phương thức phức tạp, khó hiểu. Nhưng đáng nói là đã có hiện tượng mất công bằng.
Số lượng chỉ tiêu xét dành cho xét tuyển sớm, xét tuyển kết hợp học bạ và chứng chỉ quốc tế... của một số trường tăng lên qua từng năm Dẫn tới chỉ tiêu cho nhóm xét tuyển sau - nhóm dùng điểm thi tốt nghiệp THPT sẽ ít đi.
Hiện số lượng thí sinh xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Nhưng nhờ xét tuyển sớm mà tăng cơ hội trúng tuyển nên xuất hiện xu hướng đổ xô đi học và thi các chứng chỉ quốc tế như SAT, chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế như IELTS.
Ngay từ lúc này, nhiều ý kiến lo ngại thí sinh trúng tuyển sớm sẽ lơ là trong học kỳ 2 lớp 12 và kỳ thi tốt nghiệp THPT. Như vậy, việc các trường đại học xét tuyển sớm có tác động tiêu cực đến giáo dục phổ thông ở giai đoạn cuối. Năm ngoái, so sánh điểm thi tốt nghiệp THPT theo tổ hợp 3 môn, thí sinh trúng tuyển sớm bằng xét học bạ có điểm trung bình khoảng 20 điểm. Còn thí sinh trúng tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT là trên 23 điểm.
Xem xét sửa quy chế xét tuyển sớm
Trước thực tế xét tuyển sớm đang bộc lộ một số mặt trái và có hiện tượng thiếu công bằng, Bộ GD&ĐT đang xem xét sửa quy chế, điều chỉnh quy định về xét tuyển sớm từ năm sau.
"Các trường đại học có quyền tự chủ cao trong tuyển sinh nhưng không có nghĩa thích làm gì thì làm mà tự chủ trong khuôn khổ quy định". Đây là khẳng định của BT Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn tại hội nghị giáo dục đại học 2024 vừa diễn ra tuần qua. Theo đó, Vụ Giáo dục đại học phối hợp với các đơn vị khẩn trương ban hành dự thảo phương án tuyển sinh 2025. Trong đó, làm sao đơn giản hóa, đảm bảo chất lượng cũng như công bằng cho thí sinh.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại Hội nghị tổng kết năm học 2023-2024 và triển khai các nhiệm vụ trọng tâm năm học 2024-2025 đối với khối giáo dục đại học.
Thống kê của Bộ GD&ĐT trong năm ngoái: 214 trong tổng số 322 cơ sở đào tạo công bố xét tuyển sớm. Trong hơn 375.500 thí sinh trúng tuyển xét tuyển sớm, chỉ có hơn 147.000 trường hợp đăng ký nguyện vọng 1 trúng tuyển sau lọc ảo. Có nghĩa là chưa đến 40% trường hợp quyết định nhập học bằng phương thức này.
Nhiều trường ĐH thừa nhận hiệu quả của xét tuyển sớm rất thấp. Như Trường ĐH Công thương TP Hồ Chí Minh có khoảng 20 - 25% thí sinh đã trúng tuyển bằng các phương thức xét tuyển sớm vào trường đăng ký làm nguyện vọng 1 để trúng tuyển chính thức. Trường ĐH Đà Lạt là 16%, Trường ĐH Văn Lang là gần 30%.
Để xét tuyển sớm công bằng và chất lượng
Ngay tại hội nghị giáo dục đại học vừa qua, đại diện một trường nêu ý kiến bỏ xét tuyển sớm, đưa về 1 kỳ xét tuyển chung. Nhưng việc thí sinh có thêm cơ hội trúng tuyển và cơ sở đào tạo chủ động hơn trong tuyển sinh là những lợi ích thực tế mà xét tuyển sớm mang lại.
Trong lúc chờ đợi Bộ GD&ĐT điều chỉnh quy chế tuyển sinh từ năm 2025, các trường ĐH và nhiều chuyên gia đã kiến nghị các giải pháp để tăng cường chất lượng và đảm bảo tính khách quan, công bằng cho xét tuyển sớm.
Trong phương án tuyển sinh những năm gần đây, trường ĐH Giáo dục ít sử dụng xét tuyển sớm, không xét tuyển bằng học bạ. Đa số chỉ tiêu dành cho xét tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT.
Để đảm bảo khách quan và không ảnh hưởng tới giáo dục phổ thông, theo GS Nguyễn Viết Thanh, cần điều chỉnh thời gian công bố kết quả xét tuyển
Việc giảm bớt số lượng phương thức để bớt nhiễu thông tin cho học sinh và phụ huynh là điều cần thiết. Một số trường kiến nghị, dù là phương thức nào luôn cần có các điều kiện chặt chẽ hơn để đảm bảo chất lượng đầu vào
Không riêng Việt Nam, phương thức xét tuyển sớm là phổ biến ở nhiều quốc gia châu Âu, Australia hay tại châu Á là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc...
Tại Mỹ, nhiều trường đại học trên thế giới tuyển sinh sớm với bài thi chuẩn hóa SAT hay ACT từ đầu lớp 12, nghĩa là rất sớm chứ không phải đợi đến tháng 4 tháng 5.
Xét tuyển đại học sớm ở Mỹ
Tại Mỹ, do không sử dụng một chương trình học thống nhất trên toàn quốc, nên các trường đại học sẽ chủ động xét tuyển dựa trên nhiều yếu tố như điểm học bạ, thành tích học thuật, hoạt động ngoại khóa, bài luận và điểm các bài thi chuẩn hóa như SAT.
Một điểm đặc trưng của tuyển sinh đại học ở Mỹ là các trường thường có khoảng 3 kỳ tuyển sinh là xét tuyển sớm có ràng buộc (yêu cầu ứng viên chỉ chọn 1 trường), xét tuyển sớm không ràng buộc (ứng viên được nộp hồ sơ nhiều trường), và xét tuyển thông thường.
Khảo sát của truyền thông Mỹ cho thấy, tỷ lệ trúng tuyển đại học ở Mỹ trong trường hợp tuyển sinh sớm thường cao hơn so với tuyển sinh thông thường. Có một số lý do giải thích điều này là Các trường thích các ứng viên tuyển sinh sớm vì họ cho thấy cam kết cao với trường. Đặc biệt là trong chương trình xét tuyển sớm có ràng buộc, học sinh phải nhập học nếu được chấp nhận, điều này giúp trường đảm bảo được một phần chỉ tiêu tuyển sinh.
Thứ 2 là những học sinh nộp đơn sớm thường có kế hoạch học tập rõ ràng và thường có thành tích học tập tốt, điều này làm tăng tỷ lệ trúng tuyển.
Thứ 3 là số lượng học sinh nộp đơn trong giai đoạn tuyển sinh sớm thường ít hơn so với giai đoạn tuyển sinh thông thường.
Việc nộp đơn sớm yêu cầu học sinh chuẩn bị kỹ lưỡng và thường phải có một hồ sơ nổi bật để tận dụng lợi thế này.
Nộp đơn xét tuyển sớm cũng cho phép sinh viên tiếp cận sớm hơn với các đề nghị hỗ trợ tài chính. Như tại Đại học Alfred, năm ngoái trường bắt đầu xét tuyển sớm vào tháng Mười, sớm hơn khoảng một tháng so với những năm trước. Khoảng thời gian này cho phép sinh viên đưa ra quyết định sớm hơn và dẫn đến số lượng ghi danh cao hơn tại ĐH Alfred. Trường này đã ghi nhận lượng ghi danh tăng 30% cho năm học 2023-2024.
Không phải ngẫu nhiên mà đã nhiều năm nay, phương thức xét tuyển sớm được triển khai ở các nước phát triển. Một hệ thống chặt chẽ cả đầu vào lẫn đầu ra, vừa tạo cơ hội cho học sinh khá giỏi, vừa giúp các trường tuyển đủ chỉ tiêu.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!