Israel đột kích Syria làm gia tăng căng thẳng, định hình vùng đệm an ninh mới

Binh lính Israel vượt qua hàng rào an ninh tiến về Đường Alpha, ranh giới phân chia Cao nguyên Golan do Israel sáp nhập với Syria, ngày 15/12/2024 (Ảnh: AP)

Việc Israel gia tăng hoạt động quân sự đã làm dấy lên lo ngại rằng Tel Aviv đang từng bước thiết lập một vùng đệm an ninh mới ở miền Nam Syria, giáp Cao nguyên Golan do Israel kiểm soát.

Một trong những vụ việc gây chấn động dư luận Syria xảy ra ngày 2/11 tại làng Beit Jin, Tây Nam Syria. Ông Qassim Hamadeh, một người dân địa phương, cho biết đã mất 2 con trai, con dâu cùng 2 cháu nội 4 và 10 tuổi trong cuộc đột kích của lực lượng Israel. Tổng cộng, 13 dân thường thiệt mạng trong vụ việc. Quân đội Israel tuyên bố mục tiêu của chiến dịch là truy bắt các phần tử vũ trang bị cáo buộc đang lên kế hoạch tấn công Israel, nhưng chính quyền Damascus gọi đây là một "vụ thảm sát".

Israel khẳng định các tay súng đã nổ súng trước, khiến 6 binh sĩ Israel bị thương, buộc quân đội nước này phải đáp trả bằng hỏa lực mặt đất và không kích. Tuy nhiên, người dân Beit Jin bác bỏ cáo buộc có sự hiện diện của các nhóm vũ trang, cho rằng họ chỉ chống trả khi binh sĩ Israel tiến vào làng, trước khi bị pháo binh, xe tăng và máy bay không người lái tấn công.

Những cuộc đột kích như vậy đang làm xói mòn hy vọng về khả năng cải thiện quan hệ Israel - Syria, vốn từng được nhắc tới sau khi chính quyền cũ của cựu Tổng thống Bashar al-Assad bị lật đổ cuối năm 2024. Tổng thống lâm thời Syria Ahmad al-Sharaa nhiều lần tuyên bố không muốn đối đầu với Israel, nhưng Tel Aviv vẫn tỏ ra nghi ngờ, viện dẫn quá khứ vũ trang của ông al-Sharaa và các lực lượng từng ủng hộ ông.

Trong bối cảnh đó, Israel đã nhanh chóng gia tăng hiện diện quân sự tại khu vực vùng đệm do Liên hợp quốc giám sát ở miền Nam Syria, dựng các trạm kiểm soát, công sự quân sự và bãi đáp trực thăng, trong đó có các vị trí chiến lược trên núi Hermon. Máy bay trinh sát không người lái của Israel thường xuyên hoạt động trên không phận các thị trấn Syria lân cận, trong khi xe tăng và xe quân sự tuần tra mặt đất.

Israel tuyên bố sự hiện diện này chỉ mang tính tạm thời nhằm loại bỏ các phần tử vũ trang và bảo đảm an ninh. Tuy nhiên, qua việc thiết lập cơ sở hạ tầng quân sự quy mô lớn, Tel Aviv có thể đang theo đuổi mục tiêu lâu dài.

Diễn biến tại Syria khiến nhiều người liên hệ tới tình hình ở miền Nam Lebanon và Dải Gaza, nơi Israel vẫn duy trì hiện diện quân sự và các vùng đệm an ninh, bất chấp các thỏa thuận ngừng bắn. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng Israel có thể áp dụng cách tiếp cận tương tự tại Syria.

Phát biểu tại một hội nghị quốc tế ở Doha đầu tháng này, Tổng thống lâm thời Syria Ahmad al-Sharaa cáo buộc Israel đang dựa vào những "mối đe dọa tưởng tượng" để biện minh cho các hành động quân sự. Ông nhấn mạnh, việc Israel rút quân về các vị trí trước khi chính quyền cũ bị lật đổ là điều kiện cần thiết để bảo đảm an ninh cho cả hai nước.

Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố Tel Aviv hướng tới một vùng đệm phi quân sự kéo dài từ Damascus tới khu vực do Liên hợp quốc giám sát, dù lập trường này vấp phải chỉ trích từ cộng đồng quốc tế, bao gồm cả Mỹ.