Khám phá Vườn Chuối qua gần 1.000 tài liệu và hiện vật khảo cổ quý

Khai mạc trưng bày "Những khám phá khảo cổ từ Vườn Chuối"

Đây là hoạt động điểm nhấn trong khuôn khổ Festival Thăng Long - Hà Nội, hé mở nhiều thông tin thú vị về dấu tích một làng Việt cổ tồn tại cách đây gần 4000 năm.

Địa điểm Vườn Chuối là di chỉ cư trú, mộ táng và là khu công xưởng thủ công phát triển liên tục qua các giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên - Đồng Đậu - Gò Mun - Đông Sơn và Hậu Đông Sơn.

"Vườn Chuối là đại diện tiêu biểu cho một ngôi làng mang đậm dấu ấn cư dân nông nghiệp trồng lúa nước, những người đã đến khai phá, chiếm lĩnh và làm chủ vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng từ gần 4.000 năm trước, tạo tiền đề cho sự hình thành Nhà nước sơ khai của người Việt cổ", TS Nguyễn Ngọc Quý, Viện Khảo cổ học nhận định.

Không gian trưng bày tại tầng 4 Bảo tàng Hà Nội thu hút đông đảo giới khảo cổ, nghiên cứu và du khách tìm đến để chiêm ngưỡng, khám phá những ẩn số thú vị được tiết lộ từ cuộc trưng bày. Tại đây, công chúng được chiêm ngưỡng những hiện vật quan trọng với giá trị đặc trưng riêng biệt, cho thấy lịch sử Thăng Long - Hà Nội giai đoạn Nhà nước sớm từ di tích Vườn Chuối.

Những khám phá khảo cổ từ Vườn Chuối gồm 5 phần: Hành trình khám phá - Hội tụ và kết tinh các nền văn hóa - Bảo vệ, phát huy giá trị di sản di chỉ Vườn Chuối -Các nhà khoa học gắn với Vườn Chuối - Góc trải nghiệm làm nhà khảo cổ học.

Trưng bày giới thiệu gần 1000 tài liệu, hiện vật, tư liệu, hình ảnh và bản đồ họa mô phỏng các loại hình hiện vật, đời sống sinh hoạt của cư dân làng cổ Vườn Chuối, được sưu tầm, khai quật và nghiên cứu trong nhiều năm qua tại di tích Vườn Chuối.

Nghệ thuật trưng bày sử dụng công nghệ trình chiếu 3D, 3D mapping; trình chiếu phim ngắn tái hiện về đời sống sinh hoạt cư dân tiền Đông Sơn và Đông Sơn.

Những kết quả nghiên cứu đã chứng minh về sự hiện diện của một làng cổ phát triển liên tục cách ngày nay gần 4000 năm, qua nhiều giai đoạn từ Văn hóa Phùng Nguyên - Đồng Đậu - Gò Mun đến Đông Sơn và Hậu Đông Sơn trên đất Thăng Long - Hà Nội.

Từ khi được phát hiện vào năm 1969 đến nay, Sở VHTT Hà Nội đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn thực hiện 11 lần khai quật với tổng diện tích 7555m². Nghiên cứu mặt bằng cư trú của cư dân Vườn Chuối cho thấy quá trình mở rộng và phát triển liên tục của một làng Việt cổ qua các thời kỳ lịch sử.

Tại làng cổ Vườn Chuối, các nghề thủ công chế tác đồ ngọc, đồ gỗ, đồ gốm và đúc đồng đã phát triển thành những ngành nghề chuyên hoá. Khu chế tác đồ ngọc được bố trí quy củ ở đầu làng, đồng thời có khả năng tồn tại một không gian nghi lễ kề bên.

Giá trị đặc biệt từ các hiện vật trong lòng đất cũng "kể" cho du khách nhiều câu chuyện văn hóa, lịch sử. Giám đốc Bảo tàng Hà Nội Nguyễn Tiến Đà cho biết, những tư liệu từ cuộc khai quật năm 2024 và đợt chỉnh lý khoa học năm 2025 tiếp tục bổ sung nguồn sử liệu, khẳng định giá trị lịch sử - văn hóa đặc biệt quan trọng của di tích Vườn Chuối trong thời đại kim khí ở miền Bắc Việt Nam.

Theo đó, đợt chỉnh lý năm 2025 đã xử lý khối lượng di vật rất lớn từ đợt khai quật năm 2024, gồm: trên 15.000 tấn gốm mảnh, gần 5.000 tấn đất chứa mẫu di tích thực vật và khoảng 15000 hiện vật thuộc các nhóm chất liệu đá, đồng, gốm, gỗ, xương, sắt… trải qua nhiều giai đoạn văn hóa khác nhau.

Theo các chuyên gia, kết quả khai quật ở di tích khảo cổ Vườn Chuối trở thành những cứ liệu lịch sử quan trọng, góp phần khẳng định lịch sử vùng đất Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến.

Cũng trong khuôn khổ chương trình, BTC cho ra mắt ấn phẩm sách Khám phá Vườn Chuối (Hà Nội) qua mùa khai quật năm 2024 – 2025, giới thiệu hành trình khám phá di tích; những phát hiện và nhận thức mới từ kết quả khai quật nghiên cứu năm 2024 – 2025, khẳng định Vườn Chuối là nơi hội tụ và kết tinh giá trị văn hóa Việt cổ và sức sống từ di sản khảo cổ Vườn Chuối trong cuộc sống đương đại.