Tổng sản phẩm quốc nội (Gross domestic product - GDP) là tổng giá trị tiền tệ, hoặc giá trị thị trường của tất cả các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong biên giới của một quốc gia trong một khoảng thời gian cụ thể, là một thước đo tổng thể về sản xuất trong nước, chỉ dấu toàn diện về sức khỏe kinh tế của một quốc gia.
Bức tranh tổng thể mức thu nhập theo đầu người của thế giới. (Ảnh: visualcapitalist.com)
GDP bình quân theo đầu người thể hiện số lượng hàng hóa và dịch vụ được tạo ra trên mỗi người, cho biết về mức sống trung bình của công dân mỗi quốc gia. GDP bình quân đầu người đã tăng đều đặn trên toàn cầu theo thời gian, và cùng với nó, mức sống trên toàn thế giới cũng tăng lên đáng kể. Bức tranh toàn cảnh này sử dụng dữ liệu của IMF cho thấy, GDP bình quân đầu người (danh nghĩa) của gần như mọi quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.
Mức sống theo thời gian
Nhìn lại lịch sử, mức sống của dân chúng đã tăng lên đáng kể. Theo Our World in Data, từ năm 1820 đến năm 2018, GDP bình quân đầu người toàn cầu đã tăng gần 15 lần. Tỷ lệ người biết chữ, khả năng tiếp cận với vaccine và giáo dục cơ bản cũng đã cải thiện chất lượng cuộc sống của chúng ta, trong khi những thứ như tỷ lệ tử vong ở trẻ em và nghèo đói đều giảm.
Nếu như năm 1990, 1,9 tỷ người sống trong cảnh nghèo cùng cực, chiếm 36% dân số thế giới, trong 30 năm qua, con số này đang giảm dần - đến năm 2030, ước tính có khoảng 479 triệu người sẽ sống trong tình trạng cực kỳ nghèo đói, theo ước tính của Liên Hợp Quốc (LHQ), sẽ chỉ chiếm 6% dân số. Điều đó cho thấy, bất bình đẳng kinh tế giữa các khu vực vẫn còn phổ biến.
10 quốc gia có GDP bình quân đầu người cao nhất thế giới năm 2021 là Luxembourg 125.923 USD; Ireland 90.478 USD; Thụy Sĩ 90.358 USD; Na Uy 76.408 USD; Mỹ 66.144 USD; Đan Mạch 66.144 USD; Singapore 62.113 USD; Iceland 58.371 USD; Hà Lan 58.029 USD; Thụy Điển 57.660 USD.
Thu nhập theo đầu người của top 10 thế giới. (Ảnh: visualcapitalist.com)
Trên danh nghĩa, Luxembourg quốc gia giàu nhất hiện nay (tính theo GDP danh nghĩa trên đầu người), giàu hơn 471 lần so với quốc gia nghèo nhất là Burundi. Tuy vậy, không phải tất cả công dân ở Luxembourg đều cực kỳ giàu có. Trên thực tế, 29% người dân chi trên 40% thu nhập cho chi phí nhà ở; 31% có nguy cơ rơi vào cảnh nghèo nếu họ mất 3 tháng thu nhập. Chi phí sinh hoạt đắt đỏ ở Luxembourg nhưng mức sống về hàng hóa và dịch vụ được sản xuất là cao nhất trên thế giới và chỉ 4% dân số phàn nàn về mức sống thấp.
Các nền kinh tế mới nổi và các nước đang phát triển
Mặc dù chúng ta chưa bao giờ sống trong một thời kỳ thịnh vượng hơn và tỷ lệ nghèo đói nói chung đang giảm, nhưng năm nay, tình trạng nghèo cùng cực trên toàn cầu đã tăng lần đầu tiên sau hơn 2 Thập kỷ. Khoảng 120 triệu người nữa đang sống trong cảnh nghèo đói do hậu quả của đại dịch, với tổng số người dự kiến sẽ tăng lên khoảng 150 triệu người vào cuối năm 2021.
Nhiều nước nghèo nhất trên thế giới cũng được LHQ coi là Nước kém phát triển nhất. Ở những nước này, hơn 75% dân số sống dưới mức nghèo khổ. Cuộc sống ở những quốc gia này hoàn toàn trái ngược so với top 10.
Đơn cử như chất lượng cuộc sống ở quốc gia nghèo nhất – Burundi với 80% dân số làm nông nghiệp; 1 trong 3 người Burundi đang cần hỗ trợ nhân đạo khẩn cấp; các hộ gia đình trung bình chi tới 2/3 thu nhập cho thực phẩm. Tuy nhiên, nhiều quốc gia nghèo nhất trên thế giới cũng có thể được xếp vào nhóm các thị trường mới nổi với tiềm năng kinh tế to lớn trong tương lai.
10 nước có thu nhập bình quân theo đầu người thấp nhất thế giới. (Ảnh: visualcapitalist.com)
Trung Quốc đã nhìn thấy cơ hội ở các nền kinh tế mới nổi. Niềm tin của họ ở những khu vực này được thể hiện rõ nhất trong sáng kiến "Vành đai và Con đường", vốn đã thu hút các khoản đầu tư lớn vào các dự án cơ sở hạ tầng ở nhiều quốc gia châu Phi.
10 quốc gia có GDP bình quân đầu người thấp nhất thế giới năm 2021: Burundi – 267; Nam Sudan – 323; Malawi – 397; Mozambique – 431; Sierra Leone – 471; Cộng hòa Dân chủ Congo – 478; Afghanistan – 506; Zimbabwe – 516; Cộng hòa Trung Phi – 522; Madagascar – 544 USD.
Khu vực Đông Nam Á
Sự thịnh vượng là một thực tế rất gần đây chỉ đặc trưng cho vài trăm năm qua. Nhìn chung, mức sống của mọi người ngày nay đã được cải thiện rất nhiều so với lịch sử gần đây, và một số quốc gia sẽ có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong tương lai.
Tại Đông Nam Á, mức GDP theo đầu người cũng khác nhau, nếu xếp từ dưới lên, sẽ là: Timor-Leste – 1.273; Myanmar – 1.441; Campuchia – 1.680; Lào – 2.614; Philippines – 3.602; Việt Nam 3.759; Indonesia – 4.287; Thái Lan – 7.675; Malaysia – 11.378; Brunei – 26.274; và Singapore – 62.113 USD.
Cần lưu ý, Monaco là một trong những quốc gia giàu nhất thế giới tính theo GDP bình quân đầu người (danh nghĩa). Điều này đúng, nhưng tập dữ liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) loại bỏ Monaco và liệt kê nước này vào diện "Không có dữ liệu" mỗi năm. Do đó, quốc gia "hạt tiêu" "siêu giàu" này bị loại khỏi các minh họa trực quan ở trên.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!