Tài khoản Twitter cá nhân của Tổng thống Trump có hơn 88 triệu người theo dõi đã bị khóa vĩnh viễn.
"Sau khi xem xét những tweet gần đây từ tài khoản @realDonaldTrump, chúng tôi đã dừng vĩnh viễn tài khoản này do lo ngại những nguy cơ kích động bạo lực", một nhà quản lý của Twitter cho hay.
Tổng thống Trump nhanh chóng chuyển sang tài khoản chính thức của chính phủ @POTUS của Tổng thống Mỹ để chia sẻ dòng suy nghĩ của mình. Thế nhưng, Twitter cũng thằng thừng xóa đi dòng tweet này.
Phản ứng sau đó, ông Trump chuyển sang tài khoản chính thức cho chiến dịch tranh cử @TeamTrump mà ông từng sử dụng, nhưng tài khoản đó cũng ngay lập tức bị đình chỉ.
Không chỉ Twitter mà Facebook, Google, TikTok, Reddit, Instagram, Snapchat… đều đồng loạt "nói không" với ông Trump.
Ngay đến Parler mạng xã hội trung thành của phe bảo thủ ở Mỹ, ủng hộ tổng thống Trump cũng gặp "hạn" khi hết Google, Apple, Amazon và nhiều doanh nghiệp khác cũng đột ngột nói lời chia tay hợp tác.
Như vậy, hầu hết các ông lớn mạng xã hội thế giới đã đồng loạt "khóa quyền truy cập" của Tổng thống Donald Trump sau vụ bạo loạn tại tòa nhà Quốc hội Mỹ hôm thứ Tư (6/1) tuần trước.
Ông Trump đang hứng nhiều chỉ trích sau vụ người biểu tình xông vào Quốc hội Mỹ. (Ảnh: AP)
Ông Trump vẫn đang giữ quyền lực tối cao của nước Mỹ, nhưng trên nền tảng mạng xã hội, quyền lực của ông có thể bị vô hiệu hóa chỉ bằng một cú click của người sở hữu các trang mạng này.
Trong thời đại số, những tập đoàn công nghệ đang sở hữu một thứ "quyền lực mềm" - một thứ sức mạnh chưa được kiểm soát. Tất nhiên họ cũng có cái lý của riêng mình. Trách nhiệm của họ là ngăn chặn bất cứ hành vi hay phát ngôn nào được xem là chưa đúng mực từ một tài khoản người dùng, từ đó có thể làm ảnh hưởng tới cộng đồng dù đó có là chính trị gia hay bất cứ ai.
Tuy nhiên, các trang mạng này cũng chịu nhiều sự phán xét sau hàng loạt những bê bối liên quan đến can thiệp bầu cử, lộ dữ liệu người dùng như vụ tai tiếng nhất tại Cambridge Analytica, cạnh tranh không lành mạnh, "cá lớn nuốt cá bé" là những ứng dụng của một bên thứ 3.
Thậm chí, giới học giả Mỹ còn ví von nếu trên mọi tờ tiền đô la của nước này đều in dòng chữ "In God we trust" (Chúng ta tin vào Thượng đế), thì giờ một tiêu ngữ mới đang xuất hiện, rất có thể là "In Big Tech we trust" (Chúng ta tin vào mọi thứ mà những ông lớn công nghệ cho phép hiển thị hoặc cung cấp dịch vụ).
Một số nhà kinh tế thì cho rằng, phản ứng của các mạng xã hội tuần qua mang tính "bầy đàn" nhiều hơn. Bởi trong suốt nhiệm kỳ 4 năm của Tổng thống Trump, các tập đoàn công nghệ này liên tục phải chịu thế "gọng kìm" kiểm soát với các cuộc điều trần. Tuy nhiên ở chiều ngược lại, việc khóa quyền truy cập của ông Trump cũng đang và sẽ khiến các ông lớn công nghệ đối mặt với không ít thách thức.
Không những vậy, các tờ báo còn chơi chữ kiểu như: Các ông lớn công nghệ (Big Tech) vì nước đi vừa qua có thể trở thành Big Mistake (sai lầm lớn).
Các “ông lớn” công nghệ đối mặt nhiều thách thức sau quyết định cấm Tổng thống Trump
Hệ quả nhãn tiền là cổ phiếu của 2 gã khổng lồ công nghệ Twitter và Facebook rớt giá thê thảm. Tổng cộng hơn 51 tỷ USD vốn hóa thị trường "bốc hơi"chỉ sau 2 phiên giao dịch. Đà giảm vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại.
Tuy nhiên, đáng lo ngại hơn là sự quay lưng của người dùng đối với 2 nền tảng này. Twitter từng hưởng 2 tỷ USD nhờ thu hút người theo dõi tài khoản của Tổng thống Donald Trump nhưng giờ đây "Tạm biệt Twitter" lại là dòng tweet phổ biến nhất của người dùng.
Tài khoản Twitter @POTUS và các tài khoản khác của chính phủ sẽ được bàn giao cho chính phủ mới. (Ảnh chụp màn hình Twitter @POTUS)
Ngoài ra, Facebook và Twitter còn hứng chịu sự chỉ trích gay gắt từ giới lãnh đạo toàn cầu. Thủ tướng Đức Angela Merkel cho rằng thiết lập nguyên tắc quản lý về tự do ngôn luận là công việc của các nghị sĩ chứ không phải quyền của các hãng công nghệ tư nhân.
Tờ The Economist nhận định, hành động liều lĩnh của các tập đoàn công nghệ khiến họ rơi vào tình thế bất lợi, bởi "nỗi ám ảnh" của Chính phủ các nước về sức ảnh hưởng vượt tầm kiểm soát của các gã khổng lồ công nghệ sẽ lại trỗi dậy.
Dữ liệu chỉ là phần nổi của tảng băng. Còn phần chìm đang dần hình thành là chủ nghĩa tư bản giám sát - một hình thái kinh tế mới dựa trên dữ liệu của mọi người.
Chủ nghĩa tư bản giám sát là gì?
Cuốn sách "Thời đại Chủ nghĩa tư bản giám sát: Cuộc chiến cho tương lai con người tại ranh giới quyền lực mới" xuất bản năm 2019 của GS. Shoshana Zuboff so sánh sự khác nhau giữa chủ nghĩa tư bản công nghiệp và chủ nghĩa tư bản giám sát.
Nếu đầu vào trong chủ nghĩa tư bản công nghiệp là vốn và lao động, thì trong tư bản giám sát lại là thông tin và hành vi của người dùng, gọi chung là kinh nghiệm cá nhân.
Nếu quá trình sản xuất của tư bản công nghiệp phải sử dụng máy móc, thì tư bản giám sát dùng công nghệ như dữ liệu lớn - big data, trí tuệ nhân tạo… để phân tích cụ thể dữ liệu thô thu được từ hành vi con người. Sản phẩm cho ra là những dự báo hành vi tương lai của con người.
Nhà tư bản công nghệ bán gói sản phẩm này cho các công ty kinh doanh và thu được lợi nhuận. Tiền kiếm được từ việc thấu hiểu và có khả năng can thiệp vào hành vi của con người. Giáo sư Zuboff gọi phần tiền lời này là "thặng dư hành vi", tương đương với thặng dư sản xuất của tư bản công nghiệp.
Nếu ở giai đoạn đầu, chủ nghĩa tư bản giám sát chỉ được vận dụng tại các công ty công nghệ để tiếp thị bán hàng, thì hiện nó đã được nhiều lĩnh vực kinh tế sử dụng nhằm tạo nên các sản phẩm "thông minh" và dịch vụ "cá nhân hóa". Chính điều này đang mở ra một cách thức vận hành mới cho nền kinh tế toàn cầu.
Nền kinh tế giám sát
Nền kinh tế giám sát là một khái niệm mới và sẽ tác động mạn đến cả khía cạnh sản xuất và đầu tư.
"Các nhà sản xuất xe hơi thay vì tư duy làm thế nào để tạo ra những chiếc xe không thải khí carbon thì giờ họ sẽ nghĩ cách để tạo ra những phương tiện giám sát", GS. Shoshana Zuboff, tác giả lý thuyết "Chủ nghĩa tư bản giám sát", cho biết.
"Bất cứ chiếc xe ô tô hiện đại nào cũng có ít nhất 15 camera. Chỉ cần tiếp cận được dữ liệu của 1% số xe hơi, bạn sẽ biết tất cả mọi chuyện trên thế giới", ông Carlo Van De Weijer, Giám đốc Bộ phận nghiến cứu Giao thông thông minh, Đại học Eindhoven, Hà Lan, cho hay.
Việc những công ty công nghệ hàng đầu như Google chia sẻ mở và miễn phí các sản phẩm như hệ điều hành Android nhằm thu lại là dữ liệu. Đây là cách sinh lời khổng lồ trong nền kinh tế giám sát. Từ đó nguồn vốn đầu tư cũng sẽ dịch chuyển.
"Các nhà đầu tư sẽ không muốn bỏ tiền vào một công ty đơn thuần chỉ tạo ra một ứng dụng mà họ sẽ hướng đến những ứng dụng có thể thu lời từ chủ nghĩa giám sát", GS. Shoshana Zuboff cho biết thêm.
Người tiêu dùng trong nền kinh tế giám sát có thể không phải bỏ tiền ra mua sản phẩm, nhưng đổi lại là sự trả giá bằng cuộc sống nằm gọn trong chủ nghĩa giám sát.
Chia sẻ mới nhất của GS. Shoshana Zuboff, tác giả lý thuyết "Chủ nghĩa tư bản giám sát", trong bối cảnh đại dịch COVID-19 hiện nay, nền kinh tế giám sát sẽ càng có cơ hội bùng nổ. Các doanh nghiệp công nghệ sẽ càng lớn mạnh và mở rộng chân rết ra mọi lĩnh vực của cuộc sống.
Tuy nhiên, càng nắm được nhiều quyền lực giám sát trong tay, các nhà tư bản giám sát càng phải có trách nhiệm ứng xử tốt hơn khi kinh doanh dữ liệu của người dùng.
Việc kiểm soát chủ nghĩa tư bản giám sát là điều mà nhiều quốc gia phải tính đến trong kỷ nguyên số hiện nay, nếu không muốn rơi vào thế bị động trước sức mạnh vô hình của một số doanh nghiệp.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!