Thời gian qua, thị trường chứng khoán đã có những bước phát triển ấn tượng về quy mô nhưng song song với đó, chất lượng lại có nhiều phần chưa tương xứng.
Trước tiên, chúng ta cần làm rõ, chất lượng thị trường sẽ được cấu thành từ những yếu tố nào, về cơ bản sẽ có 3 yếu tố cần ưu tiên nâng cấp, đó là:
+ Nhà đầu tư
+ Hàng hoá
+ Hệ thống
Đây cũng là những yếu tố quan trọng góp phần giúp thị trường chứng khoán Việt Nam hướng tới mục tiêu nâng hạng từ cận biên lên mới nổi.
Trong hành trình hướng tới mục tiêu nâng hạng này, có 1,8 triệu tài khoản mở mới trong nửa đầu năm nay. Con số này còn cao hơn cả số lượng tài khoản của cả năm 2021.
Chúng ta có thể thấy rõ sự bùng nổ của lượng tài khoản mở mới, tuy nhiên, có ý kiến cho rằng: con số này chưa phản ánh đúng số lượng nhà đầu tư thực sự gia nhập thị trường.
Điều này có thể đúng bởi vì một nhà đầu tư hoàn toàn có thể mở rất nhiều tài khoản chứng khoán ở các công ty khác nhau và không phải tài khoản nào mở xong cũng thực hiện giao dịch. Bên cạnh số lượng, chất lượng nhà đầu tư sẽ cần phải cải thiện hơn nữa, khi tâm lý vẫn dễ bị tác động, điều này thể hiện rất rõ qua sự biến động giá cổ phiếu trong thời gian qua.
Nâng cao chất lượng nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán
Thực tế việc nâng cao chất lượng nhà đầu tư và cả đội ngũ môi giới vẫn luôn là câu hỏi để mở với nhiều thị trường, nhưng khi đứng trước cơ hội nâng hạng, đây là điều cần cải thiện nhanh chóng.
Tổng số tài khoản chứng khoán trên thị trường hiện đã vượt mốc 6,2 triệu đơn vị, tính riêng trong nửa đầu năm, sốlượng tài khoản mở mới bằng 1/3 tổng số tài khoản chứng khoán được mở trong suốt 22 năm thị trường hoạt động.
Ông Lã Quang Trung, CEO Passion Investment, cho biết: "Dù đánh giá theo cách nào thì số lượng mở mới tăng lên vẫn là yếu tố tích cực, có thể ngay trong ngắn hạn chưa tác động đến thị trường khi lượng tiền ở những tài khoản mở mới chưa lớn, nhưng trong tương lai khi thị trường hấp dẫn thì người ta sẽ dễ dàng tiếp cận thị trường để đầu tư hơn".
Nhờ sự thuận tiện và nhanh chóng khi ứng dụng eKYC, số lượng tài khoản mở mới tại Việt Nam đang gia tăng nhanh hơn cả tốc độ tăng trưởng tài khoản của một số thị trường phát triển trên thế giới, ví dụ như là TTCK Đài Loan (Trung Quốc) giai đoạn "vàng" 1985 - 1990. Tuy nhiên đang có nhiều lí do để số tài khoản thực sự giao dịch là chưa nhiều.
Ông Nguyễn Vũ Long, Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán VNDirect, nhận định: "Lý do chính là đối với nhà đầu tư cá nhân họ vẫn đang nhìn nhận tài khoản giúp họ giao dịch chứng khoán nhiều hơn là để đầu tư".
Mặt khác, nhà đầu tư cá nhân vẫn là đối tượng chiếm đa số trên thị trường cổ phiếu với hơn 99%. vì thế việc các nhà đầu tư tổ chức chiếm tỷ lệ nhỏ, đặc biệt thiếu vắng nhà đầu tư dài hạn có tiềm lực tài chính mạnh cũng đã ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của thị trường.
Ông Nguyễn Trung Du, Giám đốc Dịch vụ đầu tư và Quản lý tài sản, Công ty CP Chứng khoán Tân Việt, cho biết: "Thanh khoản hàng ngày khách hàng cá nhân chiếm tới 75%, đây là sự khác biệt rất lớn với các thị trường chứng khoán quốc tế, ở các thị trường khác nhà đầu tư dần chuyển sang mua chứng chỉ quỹ hoặc uỷ thác cho quỹ đầu tư, số lượng các nhà đầu tư cá nhân sẽ chỉ là chuyên nghiệp, còn ở Việt Nam, có lẽ điều này cần rất nhiều thời gian để thay đổi".
Nâng cao chất lượng hàng hoá trên thị trường
Khi mà năng lực đầu tư cải thiện thì hàng hoá cũng cần phải đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe hơn. Những nỗ lực của Chính phủ và cơ quan quản lý trong suốt thời gian qua giúp thị trường minh bạch hơn đã góp phần nâng chất cho hàng hoá trên thị trường chứng khoán. Rõ ràng là hàng hoá tốt thì mới có khoản đầu tư tốt và an toàn. Các nhà đầu tư đang kỳ vọng gì từ chất lượng hàng hoá trên thị trường chứng khoán?
Theo thống kê, hiện thị trường chứng khoán Việt Nam có khoảng 800 cổ phiếu niêm yết và hơn 900 cổ phiếu đăng ký giao dịch, đến từ nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau. Đặc biệt, quá trình cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn gắn với niêm yết trên thị trường chứng khoán đã tạo ra thêm một lượng hàng hóa chất lượng cho thị trường. Tuy nhiên, vấn đề công bố thông tin và kiểm toán vẫn là điều khiến các nhà đầu tư e ngại.
Ông Ngô Minh Đức, Giám đốc Công ty CP Phát triển vốn và Đầu tư LCTV, nói: "Việc đầu tiên là cần nâng chuẩn công bố thông tin với các doanh nghiệp niêm yết, thứ 2 là minh bạch các báo cáo tài chính. Tiêu chí của chứng khoán là công bằng, minh bạch và công khai".
Ngoài ra, một vấn đề khác đến từ tình trạng "cạn room" của nhiều cổ phiếu chất lượng, khiến dòng tiền từ các tổ chức nước ngoài cũng bị hạn chế. Đa phần các doanh nghiệp top đầu với vốn hoá lớn đang chỉ tập trung vào Ngân hàng hay Bất động sản, trong khi có rất ít doanh nghiệp mới từ các lĩnh vực khác "chào" sàn khiến hàng hoá kém đa dạng.
Ông Nguyễn Trung Du, Giám đốc Dịch vụ đầu tư và Quản lý tài sản, Công ty CP Chứng khoán Tân Việt, nhận định: "Về dài hạn, các doanh nghiệp khi niêm yết sẽ tăng độ minh bạch, quản trị và có nhiều cơ hội thu hút vốn và hợp tác chiến lược, giữa cái lợi và mất thì cái lợi sẽ nhiều hơn khi niêm yết".
Chính vì vậy, với câu chuyện nâng chất cho hàng hoá, theo các chuyên gia, bài toán cần giải đó là vừa tăng cường các quy định về công bố, minh bạch thông tin, đồng nghĩa với điều kiện cho doanh nghiệp niêm yết sẽ thêm khắt khe, nhưng mặt khác cần khuyến khích các loại doanh nghiệp thực hiện IPO gắn với niêm yết để đa dạng hơn các sản phẩm trên thị trường.
Nâng cấp hệ thống giao dịch để thu hút nhà đầu tư
Hàng hoá chất lượng cũng cần đồng bộ với một hệ thống giao dịch tương xứng, đây không chỉ là mong mỏi của các nhà đầu tư trong nước, mà với mục tiêu nâng hạng, dự báo có thể giúp thị trường Việt Nam đón nhận thêm hàng chục tỷ USD thì việc rút ngắn chu kỳ thanh toán, vận hành dịch vụ công nghệ thông tin KRX mới và nới room cho khối ngoại là điều các cơ quan quản lý cần tập trung đẩy mạnh.
Bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển Thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cho biết: "Một trong những giải pháp mà cơ quan quản lý đang nỗ lực thực hiện đó là sớm hoàn tất gói thầu về công nghệ thông tin và dự kiến cuối năm nay sẽ triển khai trên thị trường, kỳ vọng gói thầu này sẽ hỗ trợ tốt cho các sản phẩm trên thị trường như các sản phẩm bán khống, bán chứng khoán đang trên đường về… Những giải pháp giao dịch hứa hẹn tăng điểm cho UBCK cũng như TTCKVN trong công cuộc nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi".
Ngân hàng thế giới WB cho rằng, nâng cao chất lượng cho thị trường chứng khoán từ các cấu phần: nhà đầu tư, hàng hoá và hệ thống sẽ giúp Việt Nam đến gần hơn với mục tiêu nâng hạng. Đặc biệt, cần mở hơn với các nhà đầu tư gián tiếp quốc tế, thông tin cần kịp thời, đáng tin cậy và dễ tiếp cận hơn; hệ thống hạ tầng cũng cần hiệu quả, thân thiện với các nhà đầu tư, cả trong nước và quốc tế.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!