Đẩy mạnh sự tham gia của tổ chức chuyên nghiệp, hạn chế sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân trong mua bán trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là xu hướng chung tại nhiều nước trong khu vực và trên thế giới.
Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân dù là chuyên nghiệp hay không vẫn còn khá cao với tỷ lệ khoảng 27%. Do vậy, đã có những đề xuất về việc nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp chỉ dừng lại ở các giao dịch trái phiêu riêng lẻ do các ngân hàng phát hành.
Từ đầu năm đến nay, đã có gần 300.000 tỷ đồng được các doanh nghiệp huy động thông qua việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, tăng 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Đề xuất nhà đầu tư cá nhân chỉ được mua trái phiếu do ngân hàng phát hành, được cho sẽ khiến doanh nghiệp phải phụ thuộc vào vốn vay tín dụng.
Ông Vũ Duy Khánh - Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán Smart Invest cho rằng: "Họ có thể mua động vốn 2 - 3 năm và thanh toán gốc cuối kỳ sẽ lợi hơn nhiều so với việc vay vốn ngân hàng, cứ phải thanh toán định kỳ gốc và lãi, khả năng linh hoạt trong dòng vốn không nhiều như tiếp cận kênh trái phiếu".
Nhà đầu tư cá nhân nếu vẫn muốn mua trái phiếu riêng lẻ, trước hết phải đạt chuẩn chuyên nghiệp, rồi phải mua các chứng chỉ hoặc ủy thác qua quỹ đầu tư. Lý thuyết là như vậy, nhưng thực tế với các quy định hiện nay thì tất cả 20 quỹ mở đang hoạt động tại Việt Nam chỉ có thể mua được khoảng 1% nhu cầu của thị trường.
Bà Nguyễn Ngọc Anh - Tổng Giám đốc Công ty Quản lý quỹ SSI cho biết: "Toàn bộ hệ thống quỹ trái phiếu hiện nay trên thị trường Việt Nam chỉ có thể mua được 2.000 tỷ trái phiếu chưa niêm yết tại thời điểm này. Chúng ta có nâng quy mô lên gấp 2, thậm chí gấp 3 trong năm sau thì tổng chúng tôi có thể mua được là 6.000 tỷ trái phiếu riêng lẻ".
Với nhà đầu tư đang sở hữu trái phiếu cũ, chưa được tất toán thì lại có nỗi lo khác nếu đề xuất được thông qua.
Theo công ty dữ liệu tài chính Wigroup, tổng giá trị trái phiếu còn đang lưu hành trên thị trường 1,278 triệu tỷ đồng, trong đó có đến hơn 86% là được phát hành riêng lẻ. Với việc nhà đầu tư cá nhân đang chiếm đến hơn 1/4 thì họ đang sở hữu hơn 296.000 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ.
Trái phiếu được phát hành thường kỳ hạn là 3 năm đến 5 năm, dài hơn 7 đến 10 năm. Do vậy cần đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu trái phiếu riêng lẻ.
"Để tránh những gián đoạn, xáo trộn trên thị trường thì tôi nghĩ điều khoản chuyển tiếp xem xét kéo dài hơn, không phải 1 năm, 2 hay 3 năm mà hãy để cho nhà đầu tư hiện tại đang sở hữu được tự do giao dịch cho đến ngày đáo hạn", ông Nguyễn Quang Thuân - Tổng Giám đốc Công ty FiinRatings cho biết.
Song song với đó cũng cần gỡ bỏ các rào cản kỹ thuật, tạo các cơ chế cho các tổ chức chuyên nghiệp, công ty quản lý quỹ, công ty bảo hiểm tham gia sâu hơn, nhiều hơn để không làm tắc nghẽn hay xáo trộn kênh huy động vốn quan trọng trong trung và dài hạn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!