Khác biệt trong chính sách thuế quan lần 2 của ông Donald Trump
Tổng thống Mỹ Donald Trump sắp đánh dấu cột mốc tròn 2 tháng nhậm chức nhiệm kỳ thứ 2 tại Nhà Trắng. Lại một lần nữa "thuế quan" trở thành từ khoá nổi bật nhất của nhiệm kỳ này. Thậm chí nó còn có thể tác động sâu rộng hơn cả năm 2018 - 2019. Vậy chính sách thuế quan lần 2 này của Tổng thống Mỹ Donald Trump có gì khác biệt?
Điểm khác biệt trong chính sách thuế quan lần này của Mỹ đầu tiên là "lớn nhất". Đây là giai đoạn mà nước Mỹ tiến hành đợt áp thuế quan lớn nhất kể từ thời kỳ Đại suy thoái năm 1930.
Tại sao cột mốc 1930 lại quan trọng? Bởi vì khi ấy nước Mỹ đã ban hành đạo luật thuế nổi tiếng tên là Smoot- Hawley, qua đó tăng mạnh thuế nhập khẩu đối với hơn 20.000 mặt hàng nhằm bảo hộ sản xuất trong nước, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp. Với chính sách áp thuế của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hiện nay thì khả năng cao chúng ta sắp chứng kiến một mức thuế cao chưa từng có mà Mỹ sẽ áp lên các đối tác thương mại.
Từ khóa thứ hai đó là "nhanh hơn". Chính quyền Tổng thống Trump đã sử dụng các điều khoản pháp lý hiệu quả hơn để đẩy nhanh việc áp thuế mà không cần các cuộc điều tra kéo dài như trước đây.
Nếu nhiệm kỳ trước, chính quyền ông Trump lúc đó đã sử dụng Mục 301 của Đạo luật thương mại. Thời gian điều tra trung bình đối với mỗi sản phẩm trước khi áp thuế có thể lên tới 12 tháng. Bây giờ, chính quyền Mỹ sử dụng những quy định khác, không cần điều tra, có thể áp thuế ngay sau khi Tổng thống kí lệnh 1 - 2 tháng.
Ông John Kirton - Giảng viên Đại học Toronto, Canada cho biết: "Ông Trump đã nói rất rõ ràng từ đầu, rằng ông là một chính khách của thuế quan. Từ khi bắt đầu chiến dịch tranh cử cho tới khi giành chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng. Nên chính sách áp thuế đã diễn ra rất khẩn trương ngay sau đó".
Tổng thống Mỹ Donald Trump nói: "Nước Mỹ đã bị trục lợi suốt một thời gian dài. Và chúng tôi sẽ không để chuyện này tiếp diễn nữa".
Từ khoá thứ 3 đó là "thuế đối ứng". Một khái niệm rất mới được đưa ra trong lần đánh thuế này. Ví dụ, nếu chiếc ô tô được sản xuất ở Mỹ, sau đó xuất khẩu sang châu Âu (EU) thì mức thuế mà ô tô Mỹ phải chịu là 10%. Ở chiều ngược lại, ô tô của châu Âu vào Mỹ lại chịu mức thuế có 2,5%. Nghĩa là có chênh lệch thuế quan giữa các thị trường với cùng một mặt hàng.
Đây là điều Tổng thống Mỹ gay gắt phản đối và coi đó là sự bất công mà doanh nghiệp Mỹ và kinh tế Mỹ đang phải chịu. Ông Trump sẽ dùng thuế đối ứng, tức đánh thuế cao lên để làm sao ô tô Mỹ hay ô tô EU đều phải chịu mức thuế bằng nhau.
Các quốc gia cân bằng thuế quan với Mỹ
Tại châu Á, Ấn Độ và Thái Lan được xem là những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước chính sách thuế đối ứng của Mỹ. Hai quốc gia này có mức thuế nhập khẩu trung bình áp lên hàng hóa Mỹ đang cao hơn khoảng 10% so với thuế mà Mỹ đang áp dụng với họ.
Ấn Độ ghi nhận thặng dư thương mại khoảng 32 tỷ USD với Mỹ trong năm ngoái. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã tới thủ đô Washington DC nhằm đàm phán với Tổng thống Donald Trump về các vấn đề thương mại, giảm thiểu tác động tiềm tàng của thuế quan. New Delhi đang cân nhắc cắt giảm thuế ở ít nhất một chục lĩnh vực với hy vọng tránh thuế của Mỹ.
Cảng hàng hóa ở Long Beach, California, Mỹ. (Ảnh: THX/TTXVN)
Tổng thống Donald Trump cho biết: "Nước Mỹ sẽ thực hiện chính sách thuế đối ứng. Nếu nước nào đó đánh thuế hàng hoá của Mỹ 25 hay 20%, hay 10%, hay 200% thì nước Mỹ sẽ đáp trả bằng đúng mức thuế đó. Tôi lúc nào cũng có chính sách linh hoạt. Nhưng mà sau khi áp thuế sẽ không có sự linh hoạt ấy nữa đâu. Ngày 2/4 tới sẽ là một ngày vô cùng quan trọng đối với nước Mỹ. Nước Mỹ sẽ lấy lại những gì thuộc về mình".
Đáp lại, nhiều quốc gia và khu vực cũng có phát ngôn cứng rắn, sẵn sàng "ăn miếng trả miếng" nếu Mỹ áp thuế đối ứng.
"Liên minh châu Âu cũng đã lên danh sách các mặt hàng, bao gồm gỗ, thực phẩm và các sản phẩm khác để đáp trả thuế quan của Mỹ. Tình hình có thể leo thang và biến thành một cuộc chiến thương mại. Đây là tin xấu đối với người tiêu dùng", ông Guntram Kaiser - chuyên gia truyền thông nói.
Ngoài việc áp thuế như một cách đáp trả trực diện, một số đối tác cũng cân nhắc mua thêm hàng hoá của Mỹ, nhằm thu hẹp thặng dư thương mại và né tránh nguy cơ một cuộc chiến thuế quan toàn diện.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!