Chỉ vài năm trước, thị trường lao động Việt Nam mỗi năm có thêm khoảng 1 triệu lao động mới nhưng 2 năm qua, số lượng lao động mới còn chưa đến một nửa, khoảng 400.000 người/năm. Già hóa dân số khiến lao động trẻ, lao động phổ thông dần ít đi.
Trong khi đó, nhu cầu tuyển dụng của các tập đoàn, công ty nước ngoài ngày càng cao với làn sóng dịch chuyển đầu tư sản xuất đến Việt Nam. Thiếu lao động phổ thông, nhiều doanh nghiệp đang tung rất nhiều cách thức để tuyển người nhằm lấp đủ các dây chuyền của mình.
Những tấm biển tuyển dụng trực tiếp tại cổng các doanh nghiệp với lương cao, chính sách tốt, không giới hạn tuổi tác và nhiều ưu đãi giờ đã không giúp doanh nghiệp tuyển dụng đủ lao động. Thay vào đó, không phải bộ phận nhân sự mà nhiều doanh nghiệp đã giao việc giới thiệu, tuyển dụng lao động cho chính công nhân của mình, nghĩa là mỗi công nhân giới thiệu người nhà, người quen vào nhà máy sẽ được thưởng từ 1-1,5 triệu đồng.
Trước đây, nhiều doanh nghiệp tìm đủ cách thải loại lao động quá 35 tuổi thì nay, có người đăng ký, qua phỏng vấn là có thể đi làm. Trong cùng một địa bàn, cùng một khu công nghiệp, cùng ngành nghề đang có sự cạnh tranh quyết liệt trong tuyển dụng lao động phổ thông. Để đảm bảo sản xuất khi thiếu lao động, nhiều doanh nghiệp đã kéo dài ca làm việc từ 1-2 giờ mỗi ngày và chuyện vượt khung giờ làm thêm, vi phạm luật lao động là phổ biến.
Ngược lại với suy nghĩ của các doanh nghiệp, Bộ Lao động - Thương binh và Xã Hội và Tổ chức Lao động Quốc tế ILO lại khẳng định, Việt Nam không gặp khó khăn về thiếu lao động mà thực ra do chất lượng việc làm quá thấp. Dù chúng ta đang tạo ra ngày càng nhiều việc làm, năng suất lao động thấp khiến cho hiệu quả lao động toàn thị trường không thể cao.
Các địa phương hàng năm vẫn công bố những con số về việc làm tăng hàng quý, hàng năm như Đồng Nai năm nay cần tới 100.000 lao động; TP.HCM cần tới 320.000 người... nhưng phần lớn việc làm chỉ tuyển dụng lao động phổ thông. Nhiều chuyên gia cho rằng, lúc này cần thay đổi tư duy là phải coi trọng chất lượng việc làm, chất lượng lao động hơn là lo lắng về những con số thất nghiệp.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!