"Cú sốc" đối với doang nghiệp và người tiêu dùng
Dưới áp lực nảy sinh từ chính sách áp dụng thuế quan lên hàng nhập khẩu của Tổng thống Donald Trump, kinh tế Mỹ đối diện với nguy cơ ít việc làm hơn, tăng trưởng chậm hơn và giá cả tăng cao hơn.
Theo các nhà phân tích, hiện kinh tế nền kinh tế lớn nhất thế giới chứng kiến sự sụt giảm của thị trường chứng khoán và sự rạn nứt trong tâm lý của người tiêu dùng và doanh nghiệp do "cú sốc" thuế quan 25% đối với hầu hết hàng hóa đến từ Mexico và Canada - cả hai đều là đối tác thương mại gần gũi và là láng giềng của Mỹ, và mức thuế bổ sung 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Ngay lập tức, Canada và Trung Quốc đã công bố mức thuế trả đũa đối với hàng nhập khẩu của Mỹ, còn Mexico dự kiến cũng sẽ làm như vậy vào cuối tuần tới.
Nhà kinh tế trưởng tại KPMG Diane Swonk cho biết, thuế quan có thể bắt đầu giết chết nhu cầu, đặc biệt là nếu người tiêu dùng rút lui và các doanh nghiệp phải đối mặt với tình hình bất ổn gia tăng sẽ hạn chế đầu tư và tuyển dụng. Động thái này cũng có nguy cơ gây ra hậu quả không mong muốn.
Bà Swonk cho hay, suy thoái vào đầu năm sau không phải là không thể, một số nhà phân tích dự đoán suy thoái có thể lan rộng khắp lục địa này do Canada và Mexico phụ thuộc vào xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Chúng ta hiện đang có nhiều cuộc chiến thương mại trên nhiều mặt trận.
Phân tích của bà Swonk cho thấy, mức thuế quan thực tế trải rộng trên khoảng 3 nghìn tỷ USD hàng nhập khẩu của Mỹ có thể tăng vọt lên 16% vào đầu năm 2026 từ mức cơ sở hiện tại là khoảng 3% nếu ông Trump thực hiện tất cả các lời đe dọa của mình. Đó sẽ là mức thuế cao nhất kể từ năm 1936, trong thời kỳ đại suy thoái, và khiến Mỹ phải đối mặt với tình trạng đình lạm - sự kết hợp của tăng trưởng yếu, tỷ lệ thất nghiệp cao và lạm phát dai dẳng là điều nguy hiểm đã từng xảy ra ở những năm 1970.
Trong khi nền kinh tế Mỹ hiện nay được sắp xếp theo một trật tự khác so với những năm 1930 hoặc 1970, thì các hành động của ông Trump và sự không chắc chắn về những gì sẽ xảy ra tiếp theo vẫn khiến thị trường lo lắng vì họ hy vọng rằng ông chỉ đang nói suông về thuế quan để giành được đòn bẩy trong các cuộc đàm phán với các đối tác thương mại.
Giá cả hàng hóa sẽ tăng cao
Các thành viên của chính quyền ông Trump cho biết, họ muốn lợi suất trái phiếu thấp hơn, vì điều đó làm cho việc tài trợ cho chính phủ rẻ hơn và cuối cùng có thể mang lại lợi ích cho người tiêu dùng thông qua lãi suất thế chấp nhà và cho vay mua ô tô thấp hơn.
CEO Brian Cornell của chuỗi siêu thị Target cho biết, họ dự kiến doanh số bán hàng sẽ không tăng hoặc tăng rất ít trong năm nay, còn giá cả sẽ tăng cao hơn. Cornell cho biết: "Người tiêu dùng có thể sẽ chứng kiến giá cả tăng trong vài ngày tới, khi thực phẩm nhập khẩu từ Mexico hiện bị đánh thuế 25%". Bên cạnh đó, Walmart và nhà bán lẻ đồ điện tử Best Buy cũng vừa đưa ra cảnh báo về kỳ vọng cho năm 2025.
Về phía doanh nghiệp, Jack Kleinhenz, nhà kinh tế trưởng của Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia cho biết, các doanh nghiệp nhỏ sẽ phải đối mặt với nhiều lựa chọn khó khăn hơn nữa, do không có "đòn bẩy" hỗ trợ từ các công ty bán lẻ như Target chẳng hạn, để chia sẻ chi phí tăng và có khả năng sẽ cắt giảm đầu tư và tuyển dụng. "Chúng ta sẽ thấy mức giá thay đổi theo hướng tăng", Kleinhenz nhấn mạnh.
Từ câu chuyện về thuế quan...đến nguy cơ suy thoái
Tiềm năng thay đổi nhanh chóng trong triển vọng kinh tế Mỹ diễn ra sau giai đoạn đất nước này trải qua giai đoạn tăng trưởng vượt trội trên toàn cầu - với mức tăng trưởng cao hơn xu hướng, lạm phát giảm và hơn 3 năm với tỷ lệ thất nghiệp ở mức quanh hoặc dưới 4%, mức mà nhiều nhà kinh tế coi là tình trạng việc làm đầy đủ.
Ông Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại EY cho biết, điều xảy ra tiếp theo "không chỉ là câu chuyện về thuế quan". Ông cho biết, đó cũng là câu chuyện về cách hành động của ông Trump tác động đến nền kinh tế. "Tôi nghĩ rằng tính đặc biệt và khả năng phục hồi mà chúng ta đã nói đến trong 2 năm qua đang bắt đầu cho thấy một số vết nứt. Chúng tôi thấy một tỷ lệ nhỏ người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn và dù là tình cảm hay thu nhập, cả hai đều là trụ cột quan trọng đối với hoạt động chi tiêu của người tiêu dùng, thì hiện đều đang yếu đi", ông nhấn mạnh.
Đồng thời, Daco dự kiến suy thoái sẽ xảy ra ở Mexico và Canada, và đặt khả năng suy thoái xảy ra ở Mỹ là hơn 50% nếu thuế quan vẫn được áp dụng./.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!