Hơn 30 năm, 351 tỷ USD đầu tư vào Việt Nam là con số ấn tượng từ dòng vốn đầu tư nước ngoài FDI. Đó là kết quả từ những "chiếc chiếu hoa" được trải dài, mời gọi những người bạn đầu tư suốt nhiều năm. Nhưng bên cạnh đón nhận những người bạn chân chính, trên "chiếu hoa" cũng để lại dấu chân của những vị khách đang "núp bóng đầu tư".
Đã đến lúc, ngôi nhà Việt Nam cần chủ động lắp thêm một "chiếc cửa từ" hiện đại để sàng lọc, hợp tác với một thế hệ những người bạn FDI mới. Đặt lên hàng đầu những tiêu chí: chất lượng, hiệu quả, công nghệ, thân thiện môi trường, đảm bảo an toàn, an ninh quốc gia.
Lần đầu tiên sau 30 năm thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 50 về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030, mở ra một kỷ nguyên mới trong thu hút vốn FDI của Việt Nam, kỷ nguyên của hợp tác: cuộn chiếu hoa - lắp cửa từ.
Ngay từ tên gọi của Nghị quyết đã xác định rõ tâm thế chủ động của Việt Nam đối với dòng vốn FDI trong thời gian tới, đó không chỉ là "thu hút và sử dụng" mà đã trở thành "hợp tác đầu tư". Mang nội hàm mở rộng hơn, "hợp tác đầu tư nước ngoài" là hợp tác cả về quản lý, kết nối, đầu tư mua lại, sáp nhập lẫn nhau, đặc biệt hợp tác bảo vệ môi trường, bảo vệ người lao động.
Khái niệm "hợp tác đầu tư" đã thay đổi vị thế "trải chiếu hoa", "trải thảm đỏ mời gọi" suốt nhiều năm của Việt Nam. Ở thời điểm hiện tại, không phải nhà đầu tư nước ngoài mang cái gì vào thì ta chấp nhận cái nấy và điều quan trọng là "chiếu hoa" chỉ trải dựa trên việc lựa chọn. Quyền lựa chọn nhà đầu tư với những tiêu chí rõ ràng thể hiện trong Nghị quyết 50 được rút ra từ những bài học kinh nghiệm lựa chọn nhà đầu tư trong quá khứ.
Trong những vấn đề quan ngại của khu vực FDI hiện nay như trốn thuế, chuyển giá, lỗ giả, lãi thật... thì phổ biến nhất là hiện tượng chuyển giá. Bằng nhiều hình thức hết sức tinh vi, nhiều doanh nghiệp FDI báo lỗ triền miên gây thất thu lớn cho nhà nước, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh với doanh nghiệp trong nước.
Trong bài viết "Tạo động lực mới nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài trong thời kỳ mới" của Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ về Nghị quyết 50, Phó thủ tướng nêu bật vai trò của hoàn thiện thể chế, nghiên cứu, xây dựng quy định khắc phục tình trạng "vốn mỏng", chuyển giá, đầu tư "chui", đầu tư "núp bóng". Đặc biệt, đối với chuyển giá, phải hoàn thiện pháp luật theo hướng nâng lên thành Luật vì hiện tượng lỗ triền miên nhưng vẫn tiếp tục mở rộng sản xuất kinh doanh diễn ra ngày càng phổ biến.
"Cuộn chiếu hoa" với những hiện tượng như vậy là cần thiết và cấp bách. Thế nhưng, với những doanh nghiệp FDI làm ăn chân chính, có đóng góp tại Việt Nam, nhưng hiện tại đã không còn đáp ứng những tiêu chí về FDI thế hệ mới, chẳng hạn về công nghệ, hay môi trường, sẽ có hướng giải quyết ra sao?
Ngay từ những khổ đầu của Nghị quyết, Bộ Chính trị vẫn ưu tiên FDI, xác định FDI là bộ phận hợp thành của nền kinh tế Việt Nam và luôn bảo hộ quyền lợi của nhà đầu tư nước ngoài. Với những dự án hiện hữu nhưng chưa đáp ứng được tiêu chí sẽ có biện pháp để vận động tự đổi mới công nghệ, còn nếu không sẽ phải có biện pháp không xem xét mở rộng hay gia hạn hoạt động với những dự án này. Sẽ xây dựng cụ thể danh mục hạn chế, không thu hút đầu tư nước ngoài
Chiếu hoa sẽ trải, cửa từ sẽ chào đón những ai? Đó là những dự án công nghệ mới, những dự án sạch, trọng điểm quốc gia, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu,
Có thể ví kinh tế tư nhân, kinh tế nhà nước và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài như 3 đội quân chủ lực của kinh tế Việt Nam. Tiếp nối Nghị quyết về kinh tế tư nhân, Nghị quyết 50 ra đời, khẳng định việc thu hút đầu tư FDI phải đúng định hướng, kiên quyết không đánh đổi tất cả để thu hút đầu tư nước ngoài. Đã qua rồi thời kỳ "trải chiếu hoa" thu hút FDI bằng mọi giá, thay vào đó, phải đón những người bạn lớn, cùng đồng lòng, cùng chí hướng để tạo thế kiềng ba chân vững chắc trong quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!