Sau đợt thu mua tạm trữ lúa gạo Đông Xuân, trong khi vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều về hiệu quả thực sự của đợt thu này thì Oxfam, Tổ chức phi chính phủ quốc tế hoạt động trong lĩnh vực viện trợ nhân đạo, đã đưa ra bản báo cáo Ai được hưởng lợi từ việc tăng giá gạo? Theo báo cáo này, nông dân không được hưởng lợi mà lợi nhuận chuyển về doanh nghiệp xuất khẩu gạo
Theo báo cáo do Oxfam Việt Nam và Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn vừa công bố, nông dân hiện không được hưởng lợi từ chính sách thu mua tạm trữ lúa gạo với 3 lý do chính:
- Việc xác định giá mà các doanh nghiệp xuất khẩu phải trả cho người nông dân là phức tạp và không phù hợp.
- Thời gian cho vay tạm trữ thường là 3 tháng, nhưng doanh nghiệp không mua tại thời điểm giá cao, mà chỉ tiến hành mua khi giá ở mức thấp.
- Thời gian thu hoạch lúa tương đối khác nhau giữa các tỉnh, song thời gian thu mua tạm trữ lại cố định.
Nghiên cứu của Oxfam cũng chỉ ra, lợi nhuận từ việc trồng lúa của nông dân đang liên tục giảm. Nếu như năm 2006, nông dân thu được 70% tổng lợi nhuận từ sản xuất và kinh doanh lúa gạo, thì đến năm 2010, người trồng lúa chỉ thu được có 10%.
Trong khi đó, điều tra nghiên cứu sâu tại 2 doanh nghiệp xuất khẩu gạo ở An Giang cho thấy, tỷ trọng từ xuất khẩu gạo trong tổng lợi nhuận của doanh nghiệp chỉ có 7% vào năm 2007 đã tăng lên 99% vào năm 2008 và năm 2010 là 97%.