Trung Quốc, nước nhập khẩu đậu nành lớn nhất thế giới thu mua 2/3 sản lượng đậu nành toàn cầu và đậu nành từ Mỹ từng chiếm tới 1/3 lượng thu mua của Trung Quốc, tương đương gần 14 tỷ USD. Việc Trung Quốc áp thuế 25% với đậu nành Mỹ để đáp trả hành động tăng thuế của Mỹ với hàng trăm tỷ USD hàng hóa Trung Quốc đã khiến sản lượng đậu nành nhập khẩu từ Mỹ vào Trung Quốc giảm 70% trong 4 tháng đầu năm 2019. Trong vụ mùa năm nay, bắt đầu từ tháng 9, Mỹ xuất khẩu chưa đầy 6 triệu tấn đậu nành sang Trung Quốc, giảm tới 80% so với 29 triệu tấn trong 3 năm trước đó.
Trong bối cảnh đó, Brazil đã nhanh chóng vượt Mỹ, trở thành nhà xuất khẩu đậu nành số 1 thế giới với con số kỷ lục hơn 83 triệu tấn trong năm 2018, vượt gần 1/5 so với năm 2017. Nhà nhập khẩu đậu nành số 1 thế giới Trung Quốc với nhu cầu 100 triệu tấn đậu nành mỗi năm để phục vụ ngành công nghiệp chăn nuôi và tiêu thụ hàng ngày đã trở thành đối tác nhập khẩu đậu nành lớn nhất của Brazil.
Trong bối cảnh đó, 13 triệu ha diện tích rừng Amazon đã bị triệt hạ để cung cấp đậu nành cho Trung Quốc, chiếm gần 6,5% đất rừng bị phá tại Brazil. Từ đầu năm đến nay, số vụ cháy rừng ở Brazil đã tăng 84% và riêng trong tháng 8/2019, thời điểm xuống giống đậu nành ở Brazil, số vụ cháy rừng thuộc Amazon tăng gấp 4 lần. Bắc Kinh hiện đang lên kế hoạch mua đậu tương từ Nga nhằm phục vụ nhu cầu ở đất nước 1,4 tỷ dân này.
Theo một số thống kê gần đây, ước tính sản lượng đậu nành xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc sẽ giảm tới 2/3, tức chỉ còn chưa tới 10 triệu tấn mỗi năm. Như vậy, Mỹ có thể bị thiệt hại khoảng 4 tỷ USD từ hoạt động xuất khẩu đậu nành mỗi năm. Bên cạnh đó, còn có khả năng Trung Quốc dừng hẳn việc mua nông sản Mỹ.
Trên thực tế, những con số này không lớn so với quy mô nền kinh tế Mỹ, nhưng đây là một trong những "yếu huyệt" của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Ông Trump vốn dựa vào số phiếu của hàng triệu nông dân để thắng cử ở những bang mà đậu nành là sản phẩm chủ lực. Chính vì thế, Chính phủ Mỹ đã tung ra một số gói hỗ trợ nhà nông lên đến 28 tỷ USD để bù đắp phần nào thiệt hại từ thương chiến Mỹ - Trung. Tuy nhiên, các gói hỗ trợ này chỉ là giải pháp tạm thời. Vấn đề là việc hỗ trợ không thể giúp mở cửa các thị trường thay thế khi Trung Quốc rút khỏi thị trường nông sản Mỹ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!