Hiện tỷ lệ tận dụng ưu đãi của doanh nghiệp Việt Nam từ các FTA vẫn thấp. (Ảnh minh họa - Ảnh: Báo Đầu tư)
Trong năm 2022, kim ngạch thương mại của Việt Nam với các nước trong Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đạt đạt 104,5 tỷ USD, tăng hơn 14% so với 2021. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang các nước thành viên CPTPP ghi nhận mức tăng tích cực, như Canada hơn 20%, Brunei 163%.
Còn với Hiệp định thương mại tự do Liên minh châu Âu - Việt Nam (EVFTA), thương mại của Việt Nam với các nước trong Liên minh châu Âu (EU) đạt hơn 62,2 tỷ USD, tăng trên 9% so với 2021. Các nước EU nhập gần 47 tỷ USD hàng Việt Nam trong năm 2022, tăng gần 17% so với một năm trước đó.
Với Anh, năm 2022, Việt Nam xuất siêu hơn 5,3 tỷ USD sang nước này sau hơn 1 năm Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA) có hiệu lực.
Theo Bộ Công Thương, dù các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới đem lại cho Việt Nam hàng chục tỷ USD mỗi năm từ xuất khẩu, nhưng việc thực thi các hiệp định này vẫn còn nhiều tồn tại.
Hiện tỷ lệ tận dụng ưu đãi của doanh nghiệp Việt Nam từ các FTA vẫn thấp, như CPTPP gần 5%, EVFTA gần 26% còn UKVFTA khoảng 24%. Khu vực FDI vẫn chiếm đa số khi xuất khẩu các mặt hàng có kim ngạch lớn, trong khi doanh nghiệp nội địa chủ yếu gia công hoặc xuất khẩu nguyên liệu, bán thành phẩm.
Nhiều doanh nghiệp mới tham gia được một số công đoạn của chuỗi cung ứng, khả năng đáp ứng về chất lượng, an toàn thực phẩm, kỹ thuật hàng xuất khẩu hạn chế, nhất là trong bối cảnh nhiều nước tăng rào cản kỹ thuật, hàng rào phi thuế quan. Do đó, số doanh nghiệp Việt xây dựng được thương hiệu xuất khẩu sang các thị trường FTA còn hạn chế.
Bên cạnh đó, sự kết nối giữa các doanh nghiệp còn lỏng lẻo, hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh như phá giá sản phẩm xảy ra phổ biến.
Để tận dụng lợi thế các FTA đem lại, Bộ Công thương kiến nghị Chính phủ xem xét dành nguồn vốn riêng để hỗ trợ doanh nghiệp khai thác hiệu quả hơn các hiệp định này. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước cùng các bộ, ngành làm việc với các ngân hàng thương mại để có nguồn tín dụng phù hợp, lãi suất ưu đãi hỗ trợ doanh nghiệp muốn nâng cao năng lực sản xuất.
Cùng với đó, bản thân doanh nghiệp cũng cần tăng tiếp cận các nguồn vốn tín dụng xanh, nhằm kịp thời đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng cao từ các thị trường xuất khẩu.
Bộ Công Thương cho biết sẽ cùng các địa phương thí điểm xây dựng hệ sinh thái, trước tiên 1 - 2 lĩnh vực, ngành hàng tại mỗi tỉnh, để tận dụng cơ hội từ các FTA.
Ngoài ra, Bộ cũng đề nghị Chính phủ có chính sách tổng thể, tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận, sử dụng nguồn nguyên liệu "nội khối", đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định của từng hiệp định thương mại.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!