Một câu chuyên được lan truyền khá phổ biến trên mạng xã hội là những người đầu tư sớm vào tiền điện tử đều được hưởng khối tài sản lớn tới mức có thể thay đổi cuộc sống của họ - giống như họ trúng xổ số.
Số của cải tăng thêm đó giúp họ tự tin chi tiêu nhiều hơn - một hiện tượng mà các nhà kinh tế gọi là hiệu ứng của cải (the wealth effect). Đây là chủ đề "nóng" mỗi khi giá của tiền điện tử tăng cao trên thị trường.
Một nhóm các nhà nghiên cứu đã cố gắng định lượng hiện tượng này và xác định rằng số tiền kiếm được từ đầu tư tiền điện tử ở Mỹ không được chi tiêu giống như những khoản tiền trúng xổ số. Cho đến nay, tác động này tương đối khiêm tốn đối với nền kinh tế trị giá 28.000 tỷ USD. Nhưng nếu loại tài sản này tiếp tục bùng nổ, nghiên cứu này giúp cung cấp cái nhìn sâu sắc về những yếu tố có thể thay đổi cuộc chơi trong mô hình tiêu dùng tại Mỹ.
Một số loại tiền kỹ thuật số. (Nguồn: investorplace)
Các nhà nghiên cứu ước tính, số của cải mới đã làm tăng tổng mức tiêu dùng của các hộ gia đình lên khoảng 30 tỷ USD trong một thập kỷ qua, với mỗi USD lợi nhuận chưa thực nhận được sẽ dẫn đến mức chi tiêu khoảng 9 xu.
Mặc dù con số đó gần gấp đôi xu hướng tiêu dùng khi xét đến lợi nhuận của thị trường chứng khoán, nó lại chỉ bằng khoảng 1/3 so với chi tiêu từ những thu nhập đột biến như trúng xổ số. Bất chấp những câu chuyện được lan truyền trên các mạng truyền thông xã hội, số của cải này không bị hao mòn vào những chiếc siêu xe Lamborghini và đồ trang sức - một số được dành cho việc mua nhà, qua đó thúc đẩy thị trường bất động sản tại những nơi việc đầu tư vào tiền điện tử trở nên phổ biến.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu của 60 triệu người dân Mỹ trong giai đoạn từ năm 2010-2023, bao gồm hàng triệu giao dịch ngân hàng, thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ, để phân tích cách thức tài sản tiền điện tử thâm nhập vào nền kinh tế thực của Mỹ. Họ phát hiện ra rằng 16% hộ gia đình được phân tích đã gửi tiền vào các sàn giao dịch tiền điện tử bán lẻ vào một thời điểm nào đó trong thập kỷ trên.
Việc tạo ra mối liên hệ giữa chi tiêu và đầu tư tiền điện tử có thể khó khăn. Vì một số người có thể đầu tư vào loại tài sản này với hy vọng tăng số tiền tiết kiệm của họ để thực hiện một giao dịch giá trị lớn, thay vì quyết định chi tiêu lớn sau khi gặp may mắn với khoản đầu tư. Do đó, các nhà nghiên cứu đã tách biệt phần lợi nhuận được thúc đẩy bởi hoạt động giao dịch dài hạn, thay vì các khoản đầu tư gần đây để đo lường trực tiếp tác động nhân-quả của những khoản lợi nhuận này đối với chi tiêu.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy một phần đáng kể các khoản lợi nhuận từ đầu tư tiền điện tử lại đổ vào thị trường nhà ở địa phương, đặc biệt là ở các vùng tại California, Nevada, Utah - những nơi nơi tiền điện tử phổ biến.
Như trong năm 2017, thời điểm bitcoin chứng kiến giá trị tăng từ khoảng 950 USD lên 14.000 USD đổi 1 bitcoin với mức tăng gần 1.400%, các nhà nghiên cứu đã so sánh giá nhà ở các quận có hộ gia đình nắm giữ lượng tài sản tiền điện tử cao so với những quận ít nhiệt tình hơn với loại tài sản này. Họ phát hiện ra rằng giá nhà ở các quận đầu tư nhiều vào tiền điện tử tăng nhanh hơn 43 điểm cơ bản, đẩy giá nhà trung bình tăng khoảng 2.000 USD trong 12 tháng.
Nghiên cứu cũng cho thấy trong suốt thập kỷ tính đến năm 2023, mỗi USD kiếm được từ tài sản tiền điện tử của các hộ gia đình đã đẩy giá nhà trung bình tăng 15 xu trong ba tháng tiếp theo.
Đối với bà Noelle Acheson, tác giả của bản tin Crypto Is Macro Now, những hiểu biết sâu sắc về cách tiền điện tử có sức hấp dẫn khác nhau đối với các loại nhà đầu tư khác nhau đáng chú ý hơn những bài học rút ra cho nền kinh tế vĩ mô. Theo bà, đối với các nhà đầu tư có thu nhập thấp ít ưu tiên hơn vào việc bảo toàn tài sản, việc phân bổ tiền điện tử có thể được coi là một trò chơi ăn thua - được nhiều hơn là mất. Vì vậy, rất hợp lý khi họ chi khoản lợi nhuận cho những hạng mục có giá trị lớn như một ngôi nhà. Dù sao, không ai có thể sống trong một chiếc Lamborghini cả đời
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!