Theo số liệu từ chuyên gia kinh tế của ngân hàng dự trữ liên bang Dallas, Mexico đã xuất khẩu 194,9 tỷ USD sang Mỹ trong giai đoạn từ tháng 1 - 5/2023, trong khi con số này của Trung Quốc là 168,6 tỷ USD, giảm tới 24%.
Nguyên nhân cho sự thay đổi này được cho là đã xuất hiện từ thời điểm trước khi xảy ra đại dịch COVID-19, với việc cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế đối với một số hàng hóa Trung Quốc và việc ký kết thỏa thuận thương mại Mỹ - Canada - Mexico.
Trung Quốc không còn là nước xuất khẩu lớn nhất vào Mỹ. Ảnh minh họa- Ảnh: Reuters
Năm 2009, Trung Quốc vượt Canada trở thành nước xuất khẩu hàng hóa lớn nhất vào Mỹ. Khi ngành sản xuất với chi phí cao của Mỹ trở nên kém cạnh tranh hơn trong bối cảnh suy thoái kinh tế do khủng hoảng tài chính gây ra, Trung Quốc đã tận dụng thời cơ với chi phí sản xuất thấp và chuỗi cung ứng tập trung để giành chỗ đứng trong thương mại toàn cầu. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) danh nghĩa của nước này đã tăng gần gấp 4 lần, còn tổng kim ngạch xuất khẩu tăng gấp 2,5 lần trong 15 năm qua.
Tuy nhiên, sau khi đạt đỉnh ở mức khoảng 20% trong giai đoạn năm 2015-2018, tỷ trọng hàng Trung Quốc trong tổng nhập khẩu của Mỹ bắt đầu giảm xuống dưới thời Tổng thống Donald Trump. Chính quyền của ông Trump đã áp đặt thuế quan mạnh tay với khoảng 370 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ nhằm hồi sinh ngành sản xuất trong nước.
Sang thời Tổng thống Joe Biden, Chính phủ Mỹ vẫn giữ các thuế quan này, đồng thời tìm cách loại bỏ Mỹ ra khỏi các lĩnh vực như bán dẫn tiến tiến và thiết bị viễn thông với lý do an ninh quốc gia. Ông Biden cũng kêu gọi tái cấu trúc chuỗi cung ứng ở 4 lĩnh vực quan trọng, bao gồm con chip và pin điện.
Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp Mỹ đang tiến hành sắp xếp lại mạng lưới sản xuất của mình. Hãng công nghệ Apple thời gian qua đã khuyến khích các nhà cung cấp ở Đài Loan và các nơi khác của mình dịch chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc, tới một số quốc gia Đông Nam Á và Ấn Độ. Trong khi đó, công ty bán lẻ thời trang Gap đang chuyển sang sản xuất nhiều hơn ở Mexico và Trung Mỹ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!