Tuyên bố khẳng định, động thái của Washington đang làm suy yếu nghiêm trọng trật tự thương mại quốc tế cũng như an ninh, sự ổn định chuỗi cung ứng và công nghiệp toàn cầu.
Trước đó, Mỹ thông báo sẽ tăng thuế đối với xe điện và một số mặt hàng khác của Trung Quốc từ ngày 27/9 nhằm bảo vệ người lao động trong nước trước sức ép cạnh tranh trong các ngành hàng này. Cụ thể, thuế đánh vào xe điện của Trung Quốc sẽ tăng gấp 4 lần lên 100%, thuế đối với pin lithium-ion tăng từ 7,5% lên 25%. Thuế đối với các sản phẩm nhôm thép cũng tăng 25%, từ mức 0% hiện nay lên 7,5% vào ngày 27/9.
Tuy vậy, ngay cả sau khi chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden mạnh tay tăng thuế quan đối với các xe điện (EV) nhập khẩu từ Trung Quốc, một số mẫu xe Trung Quốc vẫn rẻ hơn so với các xe điện của Mỹ, cho thấy những thách thức lớn mà chính sách về EV của Mỹ đang phải đối mặt.
Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) cho biết: "Các chính sách công nghiệp của Trung Quốc nhắm vào xe điện có thể đe dọa đến đầu tư liên bang vào lĩnh vực này". Mặc dù Mỹ đã tìm cách thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang xe điện bằng các gói hỗ trợ từ Chính phủ, Trung Quốc vẫn dẫn đầu về cả sản xuất và tiêu thụ trong lĩnh vực này, sau nỗ lực kéo dài hàng thập kỷ của quốc gia này.
Theo công ty nghiên cứu thị trường MarkLines, xe điện chiếm hơn 10% doanh số bán xe tại Mỹ trong tháng 7/2024, nhưng tại Trung Quốc, tỷ lệ này khoảng 50% - cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu khoảng 20%.
Mỹ vẫn đang thiếu cơ sở hạ tầng sạc xe điện và các mẫu xe trong phân khúc giá đại chúng. Trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô lớn của Trung Quốc như BYD dựa vào chuỗi cung ứng nội địa rộng lớn, giúp họ cạnh tranh trong một thị trường đông đúc, cung cấp xe điện với mức giá dưới 25.000 USD/chiếc. Tại Mỹ, ngay cả nhà sản xuất hàng đầu Tesla cũng chưa có mẫu xe nào dưới mức 30.000 USD/chiếc. Hiện chưa có mẫu xe điện nào của Mỹ có giá rẻ ngang các xe chạy xăng.
Ông Joe McCabe, Giám đốc điều hành (CEO) của công ty nghiên cứu AutoForecast Solutions tại Mỹ, cho biết mẫu xe có giá thấp nhất của BYD tại Mỹ là 12.000 USD/chiếc. Ngay cả với mức thuế 100% mà Mỹ áp đặt, BYD vẫn có mẫu xe điện rẻ nhất trên thị trường, dưới mức 25.000 USD/chiếc.
Ông McCabe nhận định rằng các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc dường như không quan tâm đến lợi nhuận. Chính quyền Tổng thống Biden cũng lo ngại việc các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cố gắng né tránh thuế quan. Tại hội nghị về chuỗi cung ứng do Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ tổ chức tháng này, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cho biết: "Ngay cả khi BYD xây dựng nhà máy ở Mexico, nó vẫn là một công ty Trung Quốc".
Một mối lo ngại khác của Mỹ là tiến độ chậm chạp trong việc giảm phụ thuộc vào Trung Quốc đối với pin, chiếm 30% chi phí sản xuất xe điện. Trong nửa đầu năm nay, kim ngạch nhập khẩu pin xe điện của Mỹ từ Trung Quốc là 6,2 tỷ USD. Con số này đạt 13 tỷ USD trong cả năm 2023, tăng khoảng 40% so với năm 2022 và tăng gấp sáu lần trong vòng ba năm.
Một số người tại Mỹ kêu gọi chính quyền miễn thuế cao đối với pin sản xuất tại Trung Quốc. Tuy nhiên, USTR cho biết, họ đã "quyết định rằng yêu cầu loại bỏ thuế cho một số loại pin, bao gồm pin lithium-ion, là không phù hợp với chỉ đạo của Tổng thống và cũng không phù hợp với các mục tiêu đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Điều này cũng cản trở việc giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong một ngành công nghiệp mà họ đang nhắm đến việc thống lĩnh".
Việc thiếu tiến triển trong việc xây dựng chuỗi cung ứng xe điện đang buộc một số nhà sản xuất ô tô Mỹ phải cân nhắc lại kế hoạch đầu tư. General Motors đã hoãn lại khoảng một năm việc khởi động nhà máy sản xuất pin của mình tại bang Indiana, một dự án có sự tham gia của Samsung SDI.
Panasonic Holdings của Nhật Bản đã hạ mục tiêu sản xuất pin xe điện, chủ yếu tại Bắc Mỹ, xuống khoảng 30% so với kế hoạch trước đó. Một thực tế hiện nay là không có chuỗi cung ứng tại Mỹ cho việc khai thác và xử lý nguyên liệu pin.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!