Tuần qua đã bế mạc kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIV, một kỳ họp sôi nổi kéo dài 20 ngày. Đã có 7 Luật và 4 Nghị quyết được Quốc hội thông qua. Rất nhiều thông tin nóng trong nhiều lĩnh vực đã được đưa ra bàn thảo, chất vấn. Có những nội dung đã được chốt, nhưng còn nhiều nội dung có ý kiến trái chiều dang dở, để lại cho kỳ họp lần sau.
Một trong những nội dung có ý kiến trái chiều đó là Luật Chứng khoán (sửa đổi) với một tranh luận đang được quan tâm là có nên tách Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ra độc lập hay giữ nguyên mô hình hiện nay thuộc Bộ Tài chính. Trong Dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) trình Quốc hội không có đề xuất này. Tuy nhiên, bất ngờ là khi tại hội trường, có một số ý kiến cho rằng nên để UBCK độc lập.
Khởi nguồn cho vấn đề này là từ báo cáo thẩm tra về dự án Luật Chứng khoán (sửa đổi) của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh đưa ra đề xuất tách UBCKNN ra độc lập với nhiều lý do như TTCK đã lớn mạnh thì cần tách UBCKNN độc lập để phản ứng với thị trường nhanh hơn. Ngay tại phiên thảo luận ở hội trường ngày 13/6 vừa qua, có 5 đại biểu đưa ra ý kiến đồng tình với đề xuất tách.
Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng: "UBCKNN trực thuộc Chính phủ dù phát sinh thêm đầu mối về tổ chức nhưng sẽ được sắp xếp lại đảm bảo tính hiệu quả và thống nhất hơn. UBCKNN độc lập sẽ đảm bảo tuân thủ thông lệ quốc tế, tăng tính minh bạch, nâng hạng thị trường, tạo niềm tin và thu hút nhiều hơn nguồn vốn của các nhà đầu tư trong và ngoài nước".
Tuy nhiên, ở luồng ý kiến ngược lại, đa số các đại biểu phát biểu cho rằng, việc tách UBCKNN ra độc lập là không cần thiết. Hiện tại, thị trường chứng khoán đang phát triển tốt thì không cần thay đổi. Hơn nữa, tách ra đồng nghĩa sẽ thêm đầu mối, thêm biên chế cồng kềnh trong khi chưa có nghiên cứu nào chứng minh tách ra sẽ tốt hơn hiện nay.
Thế giới có khá nhiều mô hình Ủy ban chứng khoán có thể thuộc Bộ Tài chính, thuộc Ngân hàng Trung ương hay độc lập.
Mô hình trực thuộc Bộ Tài chính
Mô hình trực thuộc Bộ Tài chính là mô hình khá lâu đời trên thế giới. Như tại Malaysia, UBCK quốc gia có trách nhiệm báo cáo với Bộ Tài chính về hoạt động thường xuyên của mình. Cơ quan giám sát tài chính Liên bang Đức hiện là một trong những cơ quan quyền lực nhất trên thế giới đi theo mô hình này.
Mô hình trực thuộc Ngân hàng Trung ương
Với mô hình này, ngân hàng Trung ương sẽ có nhiều quyền hạn độc lập cả về tiền tệ lẫn thị trường, có thể trực tiếp can thiệp thị trường nhanh chóng khi cần thiết. Một ví dụ điển hình là cơ quan tiền tệ Singapore MAS - ngân hàng Trung ương của nước này cũng đóng vai trò quản lý cả thị trường tài chính, bởi cơ quan này thực thi chính sách tiền tệ thông qua thị trường ngoại hối. Ngoài ra, Anh và Nga cũng áp dụng mô hình này.
Mô hình cơ quan độc lập của chính phủ
Đây là mô hình tách riêng thành một cơ quan độc lập. Cả 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới đều áp dụng mô hình này đó là Ủy ban Chứng khoán và sàn giao dịch (SEC) của Mỹ và Ủy ban quản lý chứng khoán quốc gia Trung Quốc (CSRC). Mô hình này là một đơn vị độc lập để ứng phó nhanh với biến động ngày càng phức tạp trên thị trường toàn cầu.
Mô hình UBCK sẽ phụ thuộc vào bối cảnh, quy mô từng nền kinh tế. Tuy nhiên, trực thuộc hay độc lập không quan trọng bằng việc cơ quản quản lý thị trường này cần được tăng tính tự chủ, tự quyết để phản ứng nhanh nhất với các diễn biễn thị trường ngày càng phức tạp trong các bất ổn của chiến tranh thương mại.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!