Đề xuất ra đời trước lo ngại thị trường xăng dầu có nguy cơ bị lũng đoạn, thao túng giá bởi các thương nhân đầu mối vì chỉ ít doanh nghiệp có tiềm lực tài chính lớn mới có thể tham gia thị trường.
Đều đặn 10 năm nay, cứ đến tháng 9 là 27 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối sẽ chủ động đăng kí hạn ngạch nhập khẩu tối thiểu lên Bộ Công Thương, tuy nhiên Thời báo kinh doanh trích văn bản của VCCI cho rằng, phương pháp quản lý này chỉ thích hợp với bối cảnh trước đây khi số lượng xăng dầu hạn chế, thị trường sẽ thiếu hụt nguồn cung nếu doanh nghiệp cố ý nhập ít để tạo khan hiếm.
Còn trong tình hình hiện nay, Thời báo kinh doanh nêu ra một số tồn tại: Thứ nhất, trong trường hợp nhu cầu thị trường không lớn hay lượng xăng dầu đang đủ sức công ứng, việc doanh nghiệp tiếp tục phải nhập khẩu cho đạt hạn mức sẽ khiến họ rơi vào tình trạng khó khăn. Thứ hai, Nghị định 83 lại không quy định các tiêu chí để áp hạn mức cho thương nhân, dễ khiến quy trình trở nên thiếu minh bạch.
Trước đề xuất trên, các chuyên gia có nhận định như thế nào về vấn đề này? Thời báo kinh doanh đã tổng hợp một số ý kiến sau:
Theo GS Đặng Đình Đào, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế và Phát triển, việc nhập khẩu xăng dầu còn liên quan đến nhiều vấn đề như kho bãi, vận chuyển, đường ống… khi doanh nghiệp nhỏ không đáp ứng được điều kiện tối thiểu sẽ phải chấp nhận phá sản, quyền lực lại tập trung về số ít các doanh nghiệp thương nhân đầu mối. Đồng thời, hạn mức nhập khẩu tối thiểu cho phép nhập khẩu loại nào, A95 hay nguyên liệu Ethanol để pha chế xăng E5? Nếu không rõ ràng dễ dẫn đến nhập nhèm trong việc định giá bán lẻ ra thị trường.
Vì vậy, VCCI cho rằng nguồn cung, nhu cầu của người tiêu dùng thuần túy là vấn đề của thị trường. Nếu nhu cầu tăng, doanh nghiệp sẽ nhập khẩu xăng dầu số lượng lớn và ngược lại. Vì vậy, nguồn cung xăng dầu hãy để thị trường tự quyết định.
Tuy nhiên, theo một quan điểm khác, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, kinh doanh xăng dầu là ngành kinh doanh có điều kiện, Nhà Nước quản lý nguồn nhập là phù hợp, nhất là việc nhập khẩu đang chiếm 70% nhu cầu và quan điểm của Nhà nước là không mở cửa thị trường năng lượng để đảm bảo an ninh.
Bởi cũng theo ông Long, năng lượng là đầu vào cực kì quan trọng với nền kinh tế, nếu thiếu hụt là cả nền kinh tế bị ách tắc, đó là lý do chưa mở cửa thị trường xăng dầu cho các nhà đầu tư nước ngoài và buộc phải quy định hạn ngạch nhập khẩu tối thiểu.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!