Năm 2027 là thích hợp để triển khai đầu tư
Chiều 20/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận tại hội trường về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.
Tham gia phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, về nhóm vấn đề cần thiết đầu tư xây dựng dự án Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự án đã được nghiên cứu rất dài, tính đủ thời gian là 18 năm. Hồ sơ đã được Chính phủ chỉ đạo rà soát kỹ lưỡng, cẩn trọng, tham khảo kinh nghiệm các quốc gia phát triển đường sắt tốc độ cao trên thế giới.
"Từ kết quả dự báo nhu cầu vận tải, tiềm lực vị thế của quốc gia cho thấy, thời điểm năm 2027 là điều kiện thích hợp để triển khai đầu tư", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói và cho biết Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương đã thảo luận rất kỹ lưỡng về chủ trương đầu tư, các yếu tố, điều kiện để triển khai dự án.
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam
Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đã trình bày sự phù hợp về chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch mạng lưới đường sắt, các quy hoạch vùng, tỉnh liên quan.
Riêng quy hoạch Thủ đô Hà Nội và TP Hồ Chí Minh chưa được phê duyệt nhưng phương án hướng tuyến, vị trí ga đều đã được 2 thành phố thống nhất tích hợp vào dự thảo quy hoạch.
Chính phủ cũng đã chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất. Trong đó, đã cập nhật dự kiến nhu cầu sử dụng đất của dự án đường sắt tốc độ cao là khoảng 10.827 hecta, các địa phương cũng đã cập nhật hướng tuyến và các công trình trên tuyến, nhu cầu quỹ đất dành cho dự án.
Làm rõ về các ý kiến liên quan tới phạm vi dự án, hướng tuyến, Bộ trưởng cho hay dự án có điểm đầu từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và điểm cuối là Thủ Thiêm (TP Hồ Chí Minh).
Còn đoạn từ Hà Nội - Lạng Sơn và TP Hồ Chí Minh - Cần Thơ sẽ có hai dự án riêng, đang được triển khai rất quyết liệt, theo khổ tiêu chuẩn.
Vì nhu cầu vận tải hàng hoá trên các tuyến này rất cao nên hai tuyến sẽ có công năng vận tải cả hành khách (với tốc độ 160-200km/h) và hàng hoá (với tốc độ 100-120km/h).
Dự án Hà Nội - Lạng Sơn đang được dự kiến vay vốn từ Trung Quốc; còn dự án TP Hồ Chí Minh - Cần Thơ đã thực hiện nghiên cứu tiền khả thi và thu xếp nguồn vốn.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có tổng vốn đầu tư dự kiến 67,34 tỷ USD
Về công năng vận tải đối với hàng hóa, Bộ trưởng cho rằng vận tải hiệu quả nhất là đường thủy nội địa và hàng hóa ven bờ do chi phí thấp, thân thiện với môi trường, đặc biệt là phù hợp với điều kiện địa kinh tế nước ta có các khu kinh tế đô thị tập trung ven biển.
Trong khi vận tải hàng hóa bằng đường bộ có ưu thế đối với các khoảng cách vận chuyển ngắn và sự tiện lợi khi giao, nhận hàng ở đường sắt hiện hữu để vận tải các loại hàng hóa phù hợp với phương thức vận tải đường sắt.
Do đó, trên hành lang Bắc - Nam, đường sắt tốc độ cao tập trung ưu tiên vận tải hành khách phục vụ nhiệm vụ an ninh, quốc phòng và có thể vận tải hàng hóa sau năm 2050 nếu chúng ta thấy có nhu cầu tăng cao.
Kinh nghiệm từ các quốc gia khác như Nhật Bản, Trung Quốc cũng cho thấy thị phần vận tải hàng hoá trên đường sắt tốc độ cao không lớn.
Nguồn vốn nào rẻ, hợp lý mới vay
Liên quan vấn đề hiệu quả kinh tế, tài chính, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự án ước tính mang lại nhiều lợi ích rất lớn về kinh tế - xã hội.
Nhưng trong 4 năm đầu khai thác, doanh thu chỉ đủ bù đắp chi phí vận hành còn chi phí bảo trì kết cấu hạ tầng, Nhà nước phải hỗ trợ một phần từ nguồn vốn sự nghiệp. Số năm hoàn vốn tối đa là 33,61 năm.
Về nhóm ý kiến về nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, đánh giá tác động nợ công, dự kiến nguồn vốn ngân sách Nhà nước bố trí trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn để đầu tư dự án hoàn thành vào năm 2035, bố trí trong 12 năm, mỗi năm bình quân là 5,6 tỷ USD.
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam dự kiến chỉ vay tối đa khoảng 30%
"Chúng ta dự kiến vay tối đa là 30%, hiện nay chưa quyết định việc vay trong nước hay vay ODA mà phụ thuộc vào hiệu quả của vấn đề vay trong nước hay vay ODA. Nếu vay ODA mà lãi suất thấp và không ràng buộc điều kiện thì đó là một điều rất tốt, còn nếu có ràng buộc điều kiện thì chúng tôi ưu tiên vay trong nước", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết.
Về tổ chức thực hiện, với các dự án lớn, sẽ có hai khâu buộc phải thuê nước ngoài là tư vấn quản lý dự án và tư vấn giám sát. Đây là hai bộ phận quyết định dự án có đúng tiến độ hay không, đây là những yếu tố cốt tử cần quan tâm.
Về cơ chế đặc thù, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, để thực hiện dự án lớn và chưa từng có như vậy, rất cần cơ chế đặc thù để thực hiện dự án, rút ngắn thời gian. Song Bộ trưởng nhấn mạnh cần chú trọng, làm cẩn thận khâu chuẩn bị vì đây là quãng thời gian vô cùng quan trọng, nếu không sẽ đến nhiều hệ luỵ như thời gian vừa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!