Italo Calvino (1923-1985) là một trong những nhà văn lớn nhất thế kỷ XX của Ý với phần lớn tác phẩm được đánh giá là kiệt tác. Trong đó, “Những thành phố vô hình” được sáng tác năm 1972 nằm trong nhóm tiểu thuyết nổi tiếng về thời quá khứ của ông.
Tác phẩm “Những thành phố vô hình” được viết dưới dạng một loạt tường trình về các chuyến đi của Marco Polo, nhà du hành vĩ đại nhất trong lịch sử. Sau khi thành công đặt chân đến Trung Quốc ở thế kỷ 13, Marco Polp đã kể cho Hốt Tất Liệt, vị đại hãn thứ năm của người Mông Cổ, về những thành phố ông đã gặp, đã mơ hoặc đã tưởng tượng trong quá khứ, hiện tại hay tương lai. Vị hoàng đế sầu muộn này, người hiểu rõ quyền lực mênh mông của mình chẳng mấy thực chất, bởi toàn bộ thế giới đang chuyển sang điêu tàn, đã chăm chú lắng nghe và có những cuộc trò chuyện sâu sắc với một anh chàng đầy thị kiến. Trong số hơn 50 thành phố được giới thiệu, người đọc sẽ không nhận ra được thành phố nào, vì tất cả đều được sáng tác. Nhưng ẩn chứa trong mỗi trang viết ngắn về các thành phố này là cái bản chất có thể đè nặng loài người, xã hội và ngôn từ của chúng ta.
Tác giả Italo Calvino từng chia sẻ: Ông có rất nhiều những tập hồ sơ chứa đựng những nội dung khác nhau. Trong đó, ở một hồ sơ ông tập hợp các trang viết về những thành phố và những phong cảnh trong cuộc sống của mình, ở một hồ sơ khác: là những thành phố tưởng tượng, nằm ngoài không gian và thời gian. Khi một hồ sơ bắt đầu đầy đặn các trang viết, ông cũng bắt đầu suy nghĩ về tác phẩm mình cho thể rút ra.
Tác giả không gọi “Những thành phố vô hình” là một tác phẩm mà là một tập hợp những trang viết bởi theo ông, tác phẩm phải là cái gì đó có một sự khởi đầu và một sự kết thúc, một không gian mà người đọc phả bước vào, đi đây đi đó, có thể bị lạc nhưng tới một điểm thì tìm được một cánh cửa có khả năng khai mở cho mình một con đường để đi ra. Phải có khả năng khám phá ra trong đó một cốt truyện, một lộ trình, một giải pháp còn tập hợp những trang viết này của ông thì không.
Nếu xét về thời điểm cuốn sách lần đầu ra mắt năm 1972, có thể thấy nội dung trong cuốn sách này không chỉ là những suy tư của Calvino về đô thị, hơn thế nữa, là những thấy hiểu mang tính tiên phong của ông về thế giới con người thời hiện đại. Theo Calvino, có lẽ chúng ta đang tiến dần đến một thời điểm của cuộc khủng hoảng của cuộc sống đô thị. Người ta nhấn mạnh đến sự tàn phá về môi trường tự nhiên cũng như về tình trạng mong manh của các hệ thống công nghệ bao trùm vốn có thể sản sinh ra những hư hỏng dây chuyền, làm tê liệt toàn bộ những đại đô thị. Song những tác phẩm tiên đoàn thảm họa và tận thế thì đã có rất nhiều; những gì tâm đắc của tác giả là khám phá những lý do thầm kín thúc đẩy người ta đến sống ở thành phố, những lý do vốn có thể có giá trị ở bên kia mọi cuộc khủng hoảng. Thành phố là tập hợp của vô số điều: Ký ức, dục vọng, ký hiệu của một ngôn từ. Thanh phố là chốn của sự giao lưu không chỉ là giao lưu về hàng hóa mà còn là giao lưu về ngôn từ, về ước muốn, về kỷ niệm.
Mời quý độc giả theo dõi Truyền hình trực tuyến các kênh của Đài Truyền hình Việt Nam.