Trong dưỡng sinh ăn uống mùa hạ, Đông y có một quan điểm hết sức độc đáo, đó là "xuân hạ dưỡng dương". Mùa hạ tuy dương khí vượng thịnh bên ngoài nhưng khí âm lại tiềm ẩn bên trong cơ thể, vậy nên "trời tuy nóng chớ tham mát, dưa tuy ngon chớ ăn nhiều". Nếu không biết giữ gìn dương khí trong mùa hạ thì mùa đông sẽ mắc nhiều bệnh tật, phải biết thuận ứng thiên thời để bồi bổ dương khí, trừ khử âm hàn, có như vậy mới gọi là phòng bệnh triệt để.
Theo chia sẻ của bác sĩ Huỳnh Liên Đoàn, Hội Y học Thành phố Hồ Chí Minh, mùa hạ có ba tháng tính từ tháng 4 đến tháng 6 âm lịch, bắt đầu từ ngày lập hạ cho đến ngày lập thu, bao gồm 6 tiết khí: lập hạ, tiểu mãn, mang chủng, hạ chí, tiểu thử và đại thử. Đây là mùa dương khí vượng nhất trong năm, thời tiết nóng bức và ẩm thấp. Quá trình trao đổi chất trong cơ thể con người diễn ra mạnh mẽ, dương khí phát ra ngoài, âm khí tiềm phục ở trong.
Các lỗ chân lông giãn rộng, mồ hôi tiết ra nhiều để điều hòa thân nhiệt nhưng cũng vì thế mà tà khí dễ xâm nhập vào trong. Hệ thống mao mạch ngoại vi cũng giãn ra, khí huyết lưu thông nhanh và mạnh hơn. Công năng của tỳ vị có xu hướng suy giảm vì nóng bức uống nhiều làm cho dịch vị bị pha loãng, quá trình tiêu hóa và hấp thu thức ăn dễ bị rối loạn.
Bởi vậy, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, các chứng thường gặp như: Họng khô khát, hay giận dữ, từ phần khí ảnh hưởng tới phần huyết bị bức bách sinh chứng ho, chảy máu cam, lên ban đỏ, đông kinh, hôn mê và có thể gây bệnh tiêu chảy bởi thức ăn, nước uống kém vệ sinh. Nằm, ngồi nơi đất ẩm ướt, ăn đồ sống lạnh khi đang đi hay làm việc dưới khí trời nóng bức.
Do vậy, ăn mặc cần vệ sinh sạch sẽ. Thức ăn thanh đạm dễ tiêu hóa, nên ăn nhiều cá tươi, rau tươi, nước trái cây giải khát (thức ăn và đồ uống có mùi vị đắng, tánh mát là tốt nhất), giảm thức ăn cay nóng. Không nên ăn nhiều chất béo, thịt mỡ, giảm cà phê, thuốc lá, rượu.
Dưới đây là một số cách chế biến thức ăn, đồ uống hợp với phép dưỡng sinh mùa hạ:
Nước thịt bò với rau cải
- Công dụng: Giải cảm mạo phong hàn trong mùa hạ, trị đau đầu, ho ra đờm nhớt trắng, ơn gió, ớn lạnh, đau nhức xương cốt (không dùng cho người sốt cao, miệng khô đắng hay khát nước).
- Công thức: Thịt bò: 200gr, tính bình, vị cam, vào kinh Tỳ, Vị, ích khí tăng lực. Rau cải 400gr, Rau cải tính ôn, vị cay, vào kinh Phế, Tỳ, giải chứng cảm hàn, thông đàm, lợi khí. Gừng tươi 20gr, tính ôn vị cay vào kinh Tỳ, Vị, làm tinh thần minh mẫn, trị ói mửa, ho đàm, giúp tiêu hóa tốt.
- Cách chế biến: Thịt bò rửa sạch, thái mỏng. Rau cải rửa sạch cắt khúc. Gừng tươi gọt sạch vỏ cắt miếng, đâm nhỏ ướp với thịt bò. Cho ba thứ vào nồi thêm ít muối vừa ăn, đổ vào 2 lít nước, nấu lửa mạnh trong một giờ thì dùng được, uống từ từ lúc còn nóng.
Nước cháo bạc hà
- Công dụng: Trúng khử, khí thấp của mùa hạ, chứng phát sốt, ớn lạnh, ớn gió, đau đầu, toàn thân nhức mỏi, không có mồ hôi, khát nước, tiểu vàng (không dùng cho người uể oải ăn uống kém tiêu lỏng).
- Công thức: Đậu xanh 30gr, tính hàn vị cam, vào kinh Tỳ, Vị, thanh nhiệt giải độc, tiêu khử khí lợi thấp khí, giải khát. Ngân hoa 100gr, tính hàn, vị cam, vào kinh Phế, Vị, Tâm, thanh giải nhiệt độc, trừ ung nhọt. Bạc hà tươi 10gr, khi nấu tính bình, vị hơi đắng, vào kinh Tỳ, Thận, giải thử khí, thấp khí, cầm máu. Lá tre 10gr, tính hàn vị cam, vào kinh tâm, Phế, Thanh nhiệt, trừ phiền. Đường cát trắng vừa đủ.
- Cách chế biến: Ba vị là Ngân hoa, Bạc hà chặt khúc, lá tre, rửa sạch cho vào nồi đổ 2 lít nước nấu 60 phút, lọc lấy nước bỏ xác. Cho đậu xanh và ít gạo (vo sạch) nấu chín, cho vào ít đường vừa đủ, có thể chia làm 2-3 lần uống trong ngày.
Nước hoắc hương
- Công dụng: Trừ khí thử, khí thấp của mùa hạ, chứng phát sốt, ơn lạnh, không có mồ hôi hoặc có ít, mình cảm giác nặng mỏi, uể oải, đau đầu, nôn ói. Không dùng cho người sốt cao, miệng khô khát, rêu lưỡi vàng dày, đại, tiểu tiện không thông.
- Công thức: Lá hoắc hương tươi 100gr lặt lá rửa sạch, đường cát trắng vừa đủ.
- Cách chế biến: Lá hoắc hương tươi cho vào nồi với 1 lít nước nấu sôi khoảng 20 phút, lọc lấy nước, cho đường cát vào vừa đủ khuấy đều để uống từ 2 đến 3 lần trong ngày.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
VTV.vn - Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai vinh dự là bệnh viện tuyến tỉnh thứ 2 trong cả nước đạt chứng nhận kim cương trong điều trị đột quỵ do Tổ chức Đột quỵ thế giới (WSO) trao tặng.
VTV.vn - Bé T.K.M. (3 tuổi, trú tại Thái Nguyên) được đưa vào cấp cứu tại Bệnh viện A Thái Nguyên trong tình trạng có dị vật là một que xiên thịt sắc nhọn đâm xuyên lưỡi.
VTV.vn - Cơ sở này đã ngang nhiên quảng cáo và hành nghề trái phép trong lĩnh vực khám, chữa bệnh tại địa chỉ số 186 - 186A Cách Mạng Tháng Tám, Phường 10, Quận 3.
VTV.vn - Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh) vừa phẫu thuật lấy thành công khối sỏi san hô lớn cùng nhiều viên sỏi nhỏ tại thận phải cho một người bệnh nữ 48 tuổi.
VTV.vn - Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên vừa phẫu thuật cắt bỏ thành công bướu tuyến giáp khổng lồ cho nữ bệnh nhân N.T.Y., 64 tuổi.
VTV.vn - Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ vừa tiếp nhận và điều trị một bé gái 2 tháng tuổi, bị ho gà với diễn biến nặng.
VTV.vn - Thông tin từ Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Đồng Nai, vừa ghi nhận 2 ổ dịch dại trên chó tại huyện Trảng Bom và huyện Vĩnh Cửu.
VTV.vn - Dưới đây là hướng dẫn xử trí cấp cứu người say nắng, say nóng của Trung tâm Truyền thông - Giáo dục sức khỏe Trung ương (Bộ Y tế).
VTV.vn - Chương trình khám sàng lọc sẽ diễn ra trong 2 ngày 27, 28/4 tại Bệnh viện Đa khoa Thiện Hạnh (TP. Buôn Ma Thuột , tỉnh Đắk Lắk).
VTV.vn - Theo báo cáo của Trung tâm Y tế huyện Buôn Đôn (Đắk Lắk), trên địa bàn huyện vừa ghi nhận thêm 1 ổ dịch thủy đậu tại trường học với 11 trường hợp mắc bệnh.
VTV.vn - Theo kết quả xét nghiệm của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Bắc Kạn ghi nhận 1 trường hợp dương tính với rubella tại huyện Pác Nặm.
VTV.vn - Trong năm 2023, TP. Hồ Chí Minh ghi nhận 21 ca sốt rét, chủ yếu là ca ngoại lai từ nước khác và ngoại lai tỉnh, không có ca tử vong, không có dịch sốt rét xảy ra.
VTV.vn - Bệnh nhân L.V.P. (nam, 39 tuổi) đến Bệnh viện Đa khoa Medlatec khám do thời gian gần đây hay bị đau âm ỉ vùng trán bên phải.
VTV.vn - Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên vừa tiếp nhận và điều trị ổn định cho cụ bà 81 tuổi, nhập viện do tiêu chảy kéo dài.
VTV.vn - Người bệnh (nữ, 26 tuổi) bị ngừng tim, suy đa tạng vừa được Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ cấp cứu thành công.