Những lo ngại này là hoàn toàn có cơ sở bởi lẽ chưa đầy một tuần sau khi Ankara triển khai tấn công, đã có khoảng 800 thân nhân của các tay súng IS trốn khỏi các trại giam giữ ở Syria. Họ đang yêu cầu chính phủ Pháp cho hồi hương.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu: "Tôi tin rằng chiến dịch tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria tạo ra các rủi ro, mà chúng ta cũng đang nhìn thấy, đó là tình trạng nhân đạo không thể cứu vãn. Cùng lúc đó, nó cũng có thể giúp lực lược IS quay trở lại".
Không chỉ Tổng thống Pháp mà lực lượng người Kurd đã liên tục cảnh báo về một cuộc khủng hoảng nhân đạo tại đây khi lực lượng này không đủ sức canh gác các trại giam giữ.
Các khu trại tại Ain Issa là nơi giam giữ hàng nghìn tay súng IS và người thân của chúng, trong đó có nhiều người nước ngoài. Ngày 13/10, giới chức trại cho biết 859 người đã trốn thoát khỏi khu trại dành cho người nước ngoài, rất ít người bị bắt lại.
Cùng thời điểm đó, người thân của các tay súng IS đã gửi một thông báo đến chính quyền Pháp, kêu gọi cho hồi hương những đứa trẻ quốc tịch Pháp mắc kẹt trong cuộc chiến ở Syria. Thậm chí, họ cho rằng vì lý do an ninh, cha mẹ của những đứa trẻ này là những tay súng IS, cũng cần được hồi hương.
Hồi đầu năm 2019, Anh cũng đã rơi vào thế khó khi từ chối cho công dân Shamima Begum hồi hương sau khi cô này sang Syria để tham gia vào IS.
Từ năm 2015, Pháp là nước đã hứng chịu một loạt các vụ tấn công khủng bố, trong đó nhiều vụ do tay súng IS thực hiện hoặc là được truyền cảm hứng từ IS. Vì thế, sự trở về của những người có liên hệ với IS sẽ là một rủi ro rất lớn.
Con số 800 người bỏ trốn sẽ không dừng lại khi chiến dịch tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria vẫn tiếp tục. Vì hiện nay, có khoảng 12.000 tay súng IS đến từ hơn 50 quốc gia, đang bị giam giữ trong các nhà tù của lực lượng người Kurd.
Trong khi đó, các trại tị nạn cũng là nơi ở của 12.000 người nước ngoài khác, gồm khoảng 8.000 trẻ em và 4.000 phụ nữ. Phần đông họ là người thân của những tay súng IS bị bắt giữ. Nỗi lo của các nước châu Âu chính là ở đây.
Mối nguy hiện nay là với cả chính phủ Assad và người Kurd, việc ngăn chặn các tù nhân IS vượt ngục không phải là mối quan tâm hàng đầu vì bây giờ, đối với họ, để mất lãnh thổ vào tay Thổ Nhĩ Kỳ mới là điều đáng lo.
Bởi thực ra, khả năng các phần tử IS tập hợp lại rồi lại chiếm đất chiếm làng như trước đây là rất thấp. Ai cũng hiểu IS nếu muốn mạnh được phải có thế lực chống lưng. Thế lực này đã từng là tổ chức, cá nhân hay thậm chí một chính phủ nào đó tại Trung Đông. Tuy nhiên, với cục diện Syria như thời gian qua, các thế lực đã không còn muốn chống lưng IS nữa.
Mối đe dọa hiện nay chủ yếu là trong khoảng 12.000 tù nhân IS bị người Kurd giam giữ có khoảng 2.000 tù nhân không phải người Syria hay Iraq mà tới từ hơn 50 quốc gia. Rất có thể 2.000 tù nhân này sẽ trở về nước và phá phách an ninh nhưng đó lại không phải là mối lo của người Kurd hay chính phủ Syria.
Những trại giam IS vẫn là con bài để người Kurd mặc cả với Mỹ suốt bây lâu nay. Nhưng Tổng thống Trump đã cho thấy là ông không mấy bận tâm tới sức ép này. Ông Trump, với tư tưởng nước Mỹ là trên hết, nhiều khả năng đã thấy rằng mối đe dọa từ việc tù nhân IS vượt ngục trở về chủ yếu là nhằm tới châu Âu và một số quốc gia Đông Nam Á như Indonesia hay Malaysia. Vì vậy, nước Mỹ không việc gì phải đứng ra để lo.
Do đó, lúc này có thể nhận định rằng, khả năng hồi sinh của IS như một tổ chức với lãnh thổ như trước đây ra không cao nhưng khả năng hồi sinh nhưng bóng ma IS, với các cuộc tấn công khủng bố theo kiểu con sói đơn độc là thực sự đáng lo ngại.
Bài phân tích mới nhất của CNN đặt tiêu đề: "Cuộc chiến chống IS bây giờ chỉ là sự lãng phí". Một quan chức người Mỹ lo lắng cho rằng cuộc phản công của Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria dường như đang trao cho IS cuộc sống lần thứ 2.
Có nguy cơ cao các tay súng IS và thân nhân sẽ tìm cách quay trở lại châu Âu hoặc cũng có thể chúng sẽ tìm kẽ hở để chiếm lại "vương quốc tự xưng" hay tập kết ở những vùng đất không bị kiểm soát để hồi sinh sức mạnh. Vì thế, đối phó với tình huống nào giờ đây lại là một bài toán khó nữa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!