Việc bán thuốc lá điện tử dùng 1 lần tại Bỉ sẽ bị cấm từ ngày 1/1/2025. Đây là một phần trong nỗ lực bảo vệ sức khỏe của giới trẻ trong kế hoạch chống thuốc lá quốc gia. Như vậy, Bỉ là nước đầu tiên trong Liên minh châu Âu (EU) cấm loại thuốc lá này.
EU đặt mục tiêu thế hệ không hút thuốc vào năm 2040, giảm số người hút thuốc trong khối từ khoảng 25% hiện nay xuống dưới 5%. Một số nước EU có kế hoạch thực hiện hạn chót này sớm hơn.
Thuốc lá điện tử thường được quảng cáo là ít hại hơn thuốc lá truyền thống. Thuốc lá điện tử hấp dẫn giới trẻ bằng bao bì nhiều màu sắc sặc sỡ, với nhiều vị và không có mùi hôi khói thuốc gây khó chịu trên ngón tay. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine là chất gây nghiện cao.
Bà Nora Melard, người phát ngôn Liên minh vì một xã hội không thuốc lá tại Bỉ, nhấn mạnh vấn đề giới trẻ bắt đầu sử dụng thuốc lá điện tử, song không biết hàm lượng nicotine trong đó và nicotine là chất gây nghiện.
Bỉ đã phản ứng nhanh chóng với những nguy cơ do thuốc lá điện tử gây ra, sau khi thuốc lá điện tử xâm nhập thị trường nước này hơn 5 năm trước. Năm 2021, chính phủ liên bang trình đề xuất lên Ủy ban châu Âu đề nghị cấm thuốc lá điện tử sử dụng 1 lần.
Ủy ban châu Âu đã phê chuẩn đề xuất của Bỉ vào tháng 3 vừa qua, mở đường luật cấm thuốc lá điện tử của Bỉ có hiệu lực.
Pháp cũng đã nhận được sự chấp thuận của EU cho lệnh cấm tương tự. Một khi được ban hành, luật của Pháp sẽ cấm sản xuất, bán và cung cấp miễn phí thuốc lá điện tử với mức phạt 100.000 euro (104.000 USD) nếu vi phạm.
Các cơ quan y tế tại Pháp và Bỉ cho biết sử dụng nicotine kéo dài đặc biệt gây hại cho não trẻ vị thành niên, có thể kéo theo việc sử dụng các loại ma túy khác.Một nghiên cứu của EU năm 2023 cho thấy giới trẻ trong độ tuổi từ 15-24 sử dụng thuốc lá điện tử sử dụng 1 lần, do dễ sử dụng, được quảng cáo ở mọi nơi trên mạng xã hội và giá thành rẻ.
Theo các chuyên gia, với giá 5-6 USD, thuốc lá điện tử dùng 1 lần có giá bằng 1/2 giá của 20 bao thuốc lá. Một số loại thuốc lá điện tử dùng 1 lần có thể hút tới 9.000 hơi, tương đương hơn 300 điếu thuốc.
Những người phản đối thuốc lá điện tử cũng chỉ ra thảm họa sinh thái do thuốc lá điện tử. Khi đề nghị EU phê chuẩn lệnh cấm, Bỉ chỉ ra rằng thuốc lá điện tử dùng 1 lần bằng nhựa với pin lithium thường bị vứt đi trong vòng 5 ngày sau khi mua.
16 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) đã đề nghị Ủy ban châu Âu (EC) xây dựng một đạo luật mới về đánh thuế thuốc lá, trong đó bao gồm cả các sản phẩm thuốc lá điện tử.
Sáng kiến này, do Hà Lan dẫn đầu, nhận được sự ủng hộ của nhiều quốc gia thành viên như Croatia, Cộng hòa Séc, Đan Mạch, Estonia, Phần Lan, Pháp, Đức, Latvia, Slovakia, Tây Ban Nha, Bỉ, Bulgaria, Ireland, Slovenia và Bồ Đào Nha.
Trong thư gửi EC, bộ trưởng tài chính của các nước trên đã nhấn mạnh sự cần thiết phải cập nhật Luật đánh thuế thuốc lá của Liên minh châu Âu (EU) năm 2011. Họ lập luận rằng luật thuế thuốc lá hiện hành của EU đã trở nên lỗi thời và không còn phù hợp với sự đa dạng của các sản phẩm thuốc lá trên thị trường. Việc thiếu một khung pháp lý thống nhất đã dẫn đến tình trạng mỗi nước áp dụng quy định riêng, qua đó tạo ra sân chơi bất bình đẳng và làm phương hại thị trường chung của EU.
Việc sửa đổi Luật Đánh thuế thuốc lá của EU lẽ ra phải được thực hiện vào cuối năm 2022, nhưng đã bị hoãn lại. Các chính phủ hiện kỳ vọng Ủy ban châu Âu (EC) nhiệm kỳ mới sẽ sớm giải quyết vấn đề này.
Cho đến nay, EC đã đặt ra các tiêu chuẩn quản lý đối với thuốc lá điện tử, trong đó giới hạn hàm lượng nicotine và yêu cầu nhãn mác phải ghi rõ rằng các sản phẩm này không dành cho người không hút thuốc. Các nhà sản xuất cũng phải đăng ký với chính phủ trước khi bán sản phẩm ra thị trường.
Tuy nhiên, các quy định về thuốc lá điện tử hiện đang có sự khác biệt lớn giữa các quốc gia. Tại Pháp, người dưới 18 tuổi không được mua thuốc lá điện tử và việc sử dụng sản phẩm này bị cấm tại nhiều nơi công cộng như các trường đại học và trên phương tiện giao thông công cộng.
Tại Italy, lệnh cấm sử dụng thuốc lá điện tử nơi công cộng đã được dỡ bỏ từ năm 2013, mặc dù việc sử dụng sản phẩm này trong hoặc gần các trường học vẫn bị cấm. Các sản phẩm thuốc lá điện tử dùng một lần đang thu hút sự chú ý đặc biệt của các nhà lập pháp ở một số quốc gia EU do lo ngại về vấn đề sức khỏe và môi trường. Pháp hiện đang xem xét việc cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử dùng một lần.
Trong khi đó, Hội đồng Liên bang (tức Thượng viện) Đức đã kêu gọi chính phủ thúc đẩy việc áp dụng lệnh cấm thuốc lá điện tử dùng một lần trên toàn EU.
Tập đoàn Imperial Brands, nhà sản xuất thương hiệu thuốc lá điện tử blu, cho biết rằng việc thống nhất các quy định về đánh thuế trong toàn EU sẽ mang lại tác động tích cực cho cả người tiêu dùng và các nhà sản xuất, miễn là mức thuế đối với thuốc lá điện tử vẫn thấp hơn so với thuốc lá truyền thống.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!